Data wydarzenia: 2024-04-23

Data końca wydarzenia: 2024-04-26

PROJEKT z dnia 8 kwietnia 2024 r.

USTAWA
z dnia ...… r.
o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa

Art. 1. W ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 269 oraz z 2023 r. poz. 1615) wprowadza się następujące zmiany:
1)uchyla się art. 9a;
2)art. 11a–11e otrzymują brzmienie:
„Art. 11a. 1. Piętnastu członków Rady wybierają obywatele polscy spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
2. Prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) w wyborach do Krajowej Rady Sądownictwa przysługuje obywatelom polskim, którym w dniu głosowania przysługuje czynne prawo wyborcze w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) w wyborach do Krajowej Rady Sądownictwa ma osoba zajmująca stanowisko sędziego w Sądzie Najwyższym, sądzie powszechnym, sądzie wojskowym lub sądzie administracyjnym.
4. Nie ma prawa wybieralności w wyborach osoba:
1)skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;
2)wobec której wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, o którym mowa w art. 21a ust. 2a ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U. z 2023 r. poz. 342, 497, 1195 i 1872).
5. Członkami Rady zostaje piętnastu kandydatów, którzy otrzymają największą liczbę głosów. W przypadku uzyskania przez kandydatów równej liczby głosów, członkiem Rady zostaje sędzia starszy służbą, a jeżeli staż służby kandydatów jest równy – sędzia starszy wiekiem.
6. Wspólna kadencja członków Rady wybranych spośród sędziów rozpoczyna się z dniem następującym po dniu zakończenia poprzedniej kadencji członków Rady wybranych spośród sędziów.

w związku z zawieszonymi postępowaniami  przed Sądem  Najwyższym na podstawie nieznanej ustawie, a to oczekiwaniem na zmianę prawa

Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa, na podstawie art. 186 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązek stania na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów, realizując obowiązek czuwania nad przestrzeganiem zasad etyki zawodowej sędziów i asesorów sądowych w oparciu o art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, po zapoznaniu się z postanowieniami sędziów Sądu Najwyższego Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych (Pawła Księżaka, Grzegorza Żmija, Leszka Boska) w przedmiocie zawieszenia szeregu postępowań w sprawach z odwołań od uchwał KRS, w tym o nieprzedstawieniu wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego sądu powszechnego, sędziego Sądu Najwyższego, z uwagi na konieczność przeprowadzenia zmian legislacyjnych usuwających wady procesowe określone w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Wielka Izba) z 21 grudnia 2023 r., C-718/21 oraz w wyroku pilotażowym Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 23 listopada 2023 r. Wałęsa przeciwko Polsce (skarga m50849/21) w terminie tam zakreślonym, wyraża wątpliwości co do zachowania przez tych sędziów nie tylko należytych standardów zasad etyki zawodowej sędziów, ale przede wszystkim obowiązującego porządku konstytucyjnego.

Zgodnie z art. 178 Konstytucji sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Konstytucja RP zachowuje nadrzędność i pierwszeństwo wobec wszystkich aktów prawnych, w tym także prawa unijnego (wyrok TK z dnia 16 listopada 2011 r SK 45/09).

Wyroki trybunałów międzynarodowych nie stanowią źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce i nie stanowią podstawy prawnej do działania organów Państwa, realizując funkcję pomocniczą jako formalnie niewiążące źródło poznania prawa. Wyroki skierowane przeciwko Państwu, podlegają wykonaniu wyłącznie poprzez działanie Państwa.

Krajowa Rada Sądownictwa zwraca uwagę, że sędzia powinien dbać (... ) o dobro wymiaru sprawiedliwości i ustrojową pozycję władzy sądowniczej (§4 Zbioru Zasad Etyki Zawodowej Sędziów i Asesorów Sądowych) oraz we wszystkich przydzielonych sprawach sędzia ma obowiązek podejmować czynności bez zwłoki, bez narażania stron i Skarbu Państwa na niepotrzebne koszty (§8 powołanego Zbioru Zasad Etyki).

Wydawanie orzeczeń w oparciu o nieistniejącą podstawę prawną, skutkiem których jest nierespektowanie obowiązku podejmowania czynności bez zwłoki stanowi jednocześnie naruszenie wyrażonego w art.45 ust. l Konstytucji prawa obywateli do sądu. Analizowane postanowienia Sądu Najwyższego tamują możliwość prawomocnego zakończenia postępowań nominacyjnych. W sytuacji występującego obecnie zjawiska znacznie wydłużonego oczekiwania stron i uczestników postępowań na rozpatrzenie spraw sądowych, wydawanie przez Sąd Najwyższy orzeczeń, uniemożliwiających przedstawienie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wniosków o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym i sądach powszechnych, przyczynia się do pogłębienia tego stanu rzeczy. W społecznym odczuciu jednostek może być to postrzegane jako godzące w zasadę zaufania obywateli do Państwa i władzy sądowniczej.

W tych okolicznościach Krajowa Rada Sądownictwa apeluje do sędziów o zachowanie należytych standardów pełnionego urzędu sędziego. Powstrzymywanie się przez sędziego od sprawowania wymiaru sprawiedliwości stoi w rażącej sprzeczności z podstawowymi obowiązkami sędziego,, wynagradzanego z budżetu Skarbu Państwa, a tym samym wydaje się w takich sytuacjach zasadne rozważenie dobrowolnego złożenia urzędu.
                                                                                            

                                                                                                                                                                                        Przewodniczący
                                                                                                                                                                                        Krajowej Rady Sądownictwa
                                                                                                                                                                                        sędzia Dagmara Pawełczyk-Woicka

Na zakończonym 22 marca br. posiedzeniu plenarnym członkowie KRS w głosowaniu poparli kandydatury Sławomira Wojciechowskiego sędziego WSA w Łodzi i Krzysztofa Sobieralskiego sędziego WSA w Opolu, profesora Uniwersytetu Wrocławskiego na stanowiska sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego Izby Ogólnoadministracyjnej. Kandydaci zostaną przedstawieni przez Radę Prezydentowi RP.

Rada podjęła także uchwały o przedstawieniu Prezydentowi RP jednego wniosku o powołanie na stanowisko sędziego sądu rejonowego oraz jednego wniosku o powołanie na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego. W przypadku jednego konkursu zdecydowała o konieczności wysłuchania kandydata, a w innym kandydat nie znalazł akceptacji członków Rady.

Krajowa Rada Sądownictwa przyjęła protokół z lustracji w Sądzie Rejonowym Poznań-Stare Miasto, wydziałach odwoławczych Sądu Okręgowego w Poznaniu, Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa i Sądzie Okręgowym w Krakowie. Analiza pod kątem równego traktowania sprawców i pokrzywdzonych obejmowała wybrane sprawy karne z lat 2021-23 dotyczące przestępstw przeciwko mieniu z użyciem przemocy, a także polegających na zmuszaniu do określonego zachowania.

Wśród analizowanych spraw znalazła się sprawa Mariki oraz m.in. sprawa ataku na działacza pro-life, propagującego hasła antyaborcyjne w Warszawie. Uznano, że sądy poznański i warszawski inaczej zakwalifikowały czyny oskarżonych i wymierzyły zupełnie inne kary. W obu przypadkach istotną rolę w zachowaniach sprawców odgrywał ich światopogląd. Podkreślono, że w sprawach, w których pojawia się element ideologiczny, religijny czy aksjologiczny, sądowi nie wolno kierować się w rozstrzygnięciach poglądami własnymi czy oskarżonych.

Zdaniem KRS, biorąc pod uwagę wnioski wynikające z lustracji wybranych sądów - celowe jest rozważanie zwrócenia uwagi na tak poważne rozbieżności orzecznicze Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, Prezesowi Sądu Najwyższego kierującego pracą Izby Karnej oraz Prokuratorowi Generalnemu i Rzecznikowi Praw Obywatelskich.

W związku z opracowaniem opinii dotyczącej budżetu sądownictwa Komisja budżetowa 19 marca 2024 r. zorganizowała spotkanie z przedstawicielami Krajowej Rady Kuratorów w celu poznania problemów z jakimi borykają się kuratorzy, a zwłaszcza zaplanowania w budżetach środków finansowych na dokształcanie czy podwyżki.

Przewodniczący KRS przedstawił członkom Rady dokumenty, które wpłynęły do Rady: pismo społeczności skupionej wokół Akademickich Klubów Obywatelskich w sprawie łamania praworządności w Polsce, oświadczenie stowarzyszenia „Prawy Poznań” dotyczące destrukcji wymiaru sprawiedliwości i porządku prawnego po 13 grudnia 2023 r. oraz uchwałę Ogólnopolskiego Zrzeszenia Sędziów „Sędziowie RP” w Krakowie, która wyraża sprzeciw wobec kwestionowania statusu sędziów powołanych przez Prezydenta RP na wniosek KRS.

Rada rozpatrzyła też 16 spraw dotyczących wniosków o cofnięcie zgłoszeń udziału w konkursach, pozytywie zaopiniowała trzy oświadczenia woli dalszego zajmowania stanowiska sędziego. Członkowie Rady zadecydowali o umorzeniu jednego odwołania od podziału czynności. Uwzględnili trzy wnioski o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, stwierdzili jedną datę przejścia w stan spoczynku.

Krajowa Rada Sądownictwa zapoznała się także z sześcioma projektami aktów prawnych i zdecydowała, by ich nie opiniować, ponieważ przedmiot regulacji jest poza kompetencjami Rady.

                                                                                                                                                                 Rzecznik Prasowy
                                                                                                                                                                 Krajowej Rady Sądownictwa

1. Liczne odwołania sędziów z delegowania do Krajowej Rady Sądownictwa, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury oraz sądów powszechnych – bez uprzedzenia tych instytucji, uzyskania ich opinii ani jakiegokolwiek uzasadnienia swych decyzji. Odwołanie sędziów przez Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara np. w dniu 12 stycznia 2024 r. dokonane zostało z całkowitym pominięciem orzecznictwa europejskiego, w szczególności wyroku TSUE z dnia 16 listopada 2021 r. (C-748/19 do C-754/19). Decyzje o odwołaniu z delegowania zostały w każdym przypadku podjęte bez zgody sędziego i bez zastosowania obiektywnych kryteriów (zob. wyrok TSUE z dnia 16 listopada 2021 r. w sprawach C-748/19 do C-754/19, teza 83). W niektórych wypadkach Minister Sprawiedliwości bezprawnie zwolnił sędziów z obowiązku świadczenia pracy nawet w zakresie pełnionych czynności orzeczniczych, mimo że ani nie był ich pracodawcą, ani nie nadzorował instytucji, do których byli delegowani. Niewątpliwie takie działania wpływają na niezawisłość sędziów jak i funkcjonowanie niezależnych od ministra instytucji oraz sądów.

2. Bezprawne uznanie pismem z 12 stycznia 2024 r. Prokuratora Krajowego Dariusza Barskiego za prokuratora pozostającego w stanie spoczynku, a w konsekwencji stwierdzenie, że Prokurator Krajowy Dariusz Barski w całym okresie sprawowania funkcji Prokuratora Krajowego, począwszy od dnia 18 marca 2022 roku, pozostawał w stanie spoczynku. Doszło przy tym do intencjonalnego pominięcia obowiązujących przepisów art. 47 § 1 i 2 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Przepisy wprowadzające prawo o prokuraturze (Dz.U. z 2016 r. poz. 178), w celu naruszenia kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wynikającego z art. 14 § 1 ustawy o Prokuraturze, który stanowi, że Prokuratora Krajowego odwołuje z pełnienia tej funkcji Prezes Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego, ale po uzyskaniu pisemnej zgody Prezydenta RP. Ponadto Prezes Rady Ministrów Donald Tusk na wniosek Prokuratora Generalnego Adama Bodnara bezprawnie (bez podstawy prawnej) wykreował stanowisko p.o. Prokuratora Krajowego i nominował na to stanowisko prokuratora Jacka Bilewicza. To bezprawne działanie Prokuratora Generalnego Adama Bodnara rodzi niebezpieczeństwo kwestionowania ważności i skuteczności wszystkich decyzji podjętych przez niego w oparciu o kompetencje Prokuratora Krajowego wynikające z ustawy z dnia 24 stycznia 2016 roku – Prawo o Prokuraturze, w tym decyzji bezpośrednio wpływających na umocowanie procesowe prokuratorów, którzy występują przed sądami. Oznacza to ryzyko paraliżu wymiaru sprawiedliwości, w tym paraliżu postępowań sądowych.

3. Odwołanie przez Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara Prezesa Sądu Okręgowego w Radomiu w toku kadencji z pominięciem trybu określonego w art. 27 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 217 ze zm. – dalej: u.s.p.), bez udziału Kolegium Sądu oraz Krajowej Rady Sądownictwa. Akt odwołania doręczono w dniu 29 grudnia 2023 r. – tj. po dziesięciu dniach od rozpoczęcia kadencji, co narusza zasadę niezależności sądów.

4. Odwołanie przez Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu i Wiceprezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w toku kadencji z naruszeniem trybu określonego w art. 27 u.s.p., poprzez przyjęcie uchwały Kolegium Sądu z udziałem osoby nieuprawnionej – sędziego wyznaczonego przez Ministra Sprawiedliwości, co narusza zasadę niezależności sądów.

5. Wydanie przez Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara aktu odwołania Prezesa Apelacyjnego w Warszawie i Wiceprezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie z rażącym naruszeniem art. 27 ust. 5 u.s.p. przez zignorowanie negatywnych opinii kolegiów właściwych sądów apelacyjnych.

6. Wydanie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 lutego 2024 r. zmieniającego rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. poz. 149) – niezgodnego z:

a. art. 41 § 1 u.s.p. – przez wykroczenie poza granice przewidzianej nim delegacji ustawowej, która nie zawiera upoważnienia Ministra Sprawiedliwości do określania zasad i przesłanek „wyłączania sędziów od rozpoznania określonych kategorii, czy nawet wszystkich kategorii spraw” przy zastosowaniu systemu SLPS;
b. art. 92 ust. 1 Konstytucji RP i art. 176 ust. 2 Konstytucji RP – przez ingerencję rozporządzenia w treści stanowiące materię ustawową i unormowane aktem hierarchicznie wyższym – ustawą;
c. art. 45 ust. 1 Konstytucji RP – przez wprowadzenie przez Ministra Sprawiedliwości w zaskarżonym rozporządzeniu zmieniającym przesłanki bezwzględnego wyłączenia sędziego, co narusza prawo do sądu określone w art. 45 ust. 1 Konstytucji w jego aspekcie właściwego ukształtowania sądu oraz zabezpieczenia sprawnego i niezagrożonego przewlekłością przebiegu postępowania;
d. art. 179 Konstytucji RP – przez naruszenie zasady niezawisłości. Minister Sprawiedliwości jako organ władzy wykonawczej nie może w akcie podstawowym – rozporządzeniu wyłączać lub wskazywać grup sędziów uprawnionych do rozpoznawania określonego katalogu spraw;
e. art. 190 ust. 1 Konstytucji RP – przez zakwestionowanie aktem o charakterze podustawowym decyzji ustrojodawcy w postaci procedury powoływania sędziów przez Prezydenta na wniosek KRS. Pierwotne brzmienie uzasadnienia projektu rozporządzenia wskazywało wprost jako przyczynę wprowadzenia tego aktu możliwość podważania powołania sędziego na urząd przez Prezydenta RP.

                                                                                                                                                                                                      Na podstawie uchwał
                                                                                                                                                                                                      Krajowej Rady Sądownictwa

Krajowa Rada Sądownictwa przyjęła 14 marca br. protokół z lustracji w Sądzie Rejonowym Poznań-Stare Miasto, wydziałach odwoławczych Sądu Okręgowego w Poznaniu, Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa i Sądzie Okręgowym w Krakowie. Lustracja została 29 sierpnia 2023 r. zarządzona przez Radę.

Lustracja obejmowała wybrane sprawy karne z lat 2021-2023 dotyczących przestępstw przeciwko mieniu z użyciem przemocy, przestępstw polegających na zmuszaniu do określonego zachowania. Analizowano je m.in. pod kątem równego traktowania sprawców i pokrzywdzonych.

Niski wymiar kary dla sprawców stosujących przemoc

Wnioski zespołu, jakie wynikają z przeglądu spraw wskazują m.in., iż sądy, oceniając szkodliwość czynu często koncentrowały się na wartości przedmiotu zaboru, a nie użytej przez sprawcę przemocy.

Często orzekano też karę w granicach dolnego zagrożenia ustawowego za dane przestępstwo lub nawet poniżej tej granicy. Stosowano także przesłanki z art. 60 kk, czyli nadzwyczajne złagodzenie kary.

Nawet przestępstwa wymuszenia rozbójniczego i rozboju niektóre sądy uznawały za przypadki mniejszej wagi. Sprawcę kradzieży zegarka z użyciem maczety (groźba nawet odcięcia ręki) skazano na karę 1,5 roku pozbawienia wolności.

Niekaraną Marikę - sprawczynię wyrwania tęczowej torebki i przy tej okazji uszkodzenia stawu palca właścicielki torby - skazano zaś w Poznaniu na trzy lata więzienia.

Odmienna ocena podobnych zachowań sprawców i różne kary

Obok sprawy Mariki wśród analizowanych spraw znalazła się m.in. sprawa ataku na działacza pro-life, propagującego hasła antyaborcyjne w Warszawie.

Sądy poznański i warszawski inaczej zakwalifikowały czyny oskarżonych i wymierzyły zupełnie inne kary. W obu przypadkach tymczasem istotną rolę w zachowaniach sprawców odgrywał ich światopogląd.

Jeden z sądów uwierzył wersji wydarzeń przedstawionych przez pokrzywdzoną, drugi – wersji oskarżonego.

Za atak na właścicielkę tęczowej torby, symbolu środowisk LGBT, przypisano oskarżonym usiłowanie rozboju w warunkach czynu chuligańskiego i skazano na trzy lata więzienia. Marika nie miała nawet obrońcy.

Atak na działacza Fundacji Prawo do Życia (w tym szarpanie i uderzanie go drzwiami) wynikał, zdaniem sądu, z „chwilowego wzburzenia emocjonalnego”. Motywacji oskarżonego nie sposób zatem uznać za szczególnie naganną” – stwierdził sąd. Sprawę umorzono.

Natomiast w przypadku Mariki i jej kolegów, według sądu, na potępienie zasługiwały „radykalne poglądy i nienawiść kierowana do społeczności stanowiącej mniejszość seksualną.”

Za obciążającą uznano też sympatię dla legalnie działających organizacji (np. Młodzieży Wszechpolskiej). Zdaniem Rady, tego rodzaju oceny nie powinny znajdować się w uzasadnieniu wyroku.

W sądzie nie ma miejsca na ideologiczne sympatie czy antypatie

Jak podkreślono w protokole z lustracji, w sprawach, w których pojawia się element ideologiczny, religijny czy aksjologiczny, sądowi nie wolno kierować się w rozstrzygnięciach poglądami własnymi czy oskarżonych.

Konstytucja w art. 25 ust. 2 formułuje zasadę bezstronności światopoglądowej władz publicznych RP, zatem sąd winien prezentować dystans do takich przekonań. Nie może też relatywizować wartości chronionych konstytucyjnie (np. prawa do życia).

Krańcowo odmienne orzeczenia co do chuligańskiego charakteru czynów, wywodzącego się zresztą z sowieckiego kodeksu karnego (odmiennej wykładni treści art. 115 §21 k) w przypadku sądów w Poznaniu i w Warszawie skłania do refleksji co do racji istnienia instytucji „charakteru chuligańskiego czynu” – czytamy w protokole.

Zachowania chuligańskie w ustawodawstwie sowieckim były traktowane jako przejaw postawy wichrzycielskiej i wywrotowej. Ich regulacja miała uwikłania polityczne. Występek o charakterze chuligańskim w polskim ustawodawstwie karnym pojawił się w latach 50. XX wieku. Chuligaństwo łączono z działalnością „wrogów klasowych”.

W Kodeksie karnym z 1997 r. z występku o charakterze chuligańskim zrezygnowano. Jego niespodziewana restytucja nastąpiła jednak w 2006 r.

Ponadto w orzecznictwie sądów powszechnych istnieją wątpliwości co do oceny normatywnej wyrażenia „z oczywiście błahego powodu” w przypadku, gdy motywacja sprawcy ma charakter ideologiczny lub światopoglądowy.

Zdaniem KRS, biorąc pod uwagę wnioski wynikające z lustracji wybranych sądów - celowe jest rozważanie zwrócenia uwagi na tak poważne rozbieżności orzecznicze Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, Prezesowi Izby Karnej Sądu Najwyższego oraz Prokuratorowi Generalnemu i Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Rada poinformuje ich o wynikach lustracji i prześle przyjęty na posiedzeniu KRS protokół.
                                                                                                                                                                                       Rzecznik prasowy
                                                                                                                                                                                       Krajowej Rady Sądownictwa