w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015–2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego

Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa na podstawie art. 186 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 3 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 16 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa stwierdza, co następuje:

1. Trybunał Konstytucyjny jest organem władzy sądowniczej będącej władzą odrębną i niezależną od innych władz; niezależność Trybunału Konstytucyjnego przekłada się jednakże na niezależność sądów (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 9.12.2015 r., K 35/15). Z tych przyczyn Krajowa Rada Sądownictwa, stojąc na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów, uprawniona jest do zajmowania stanowiska w przedmiocie aktów godzących bezpośrednio w niezależność Trybunału Konstytucyjnego.

2. Uchwała Sejmu RP z 6 marca 2024 r. podważa zaufanie do konstytucyjnych organów, godzi w porządek prawny, wbrew tytułowi nie usuwa skutków rzekomego kryzysu konstytucyjnego. Podjęta pod pozorem przywracania praworządności stanowi kolejny bezprawny zamach na konstytucyjny organ państwa – Trybunał Konstytucyjny. Uchwała Sejmu została podjęta bez podstawy prawnej i poza zakresem jego kompetencji (ultra vires). Narusza wartości państwa prawa wynikające z art. 2 i art. 7 Konstytucji RP. Podważa konstytucyjne fundamenty państwa, kwestionując inwestyturę sędziów Trybunału Konstytucyjnego i wbrew jednoznacznej treści art. 190 ust. 1 Konstytucji RP podważa moc ostateczną i powszechnie obowiązującą orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Uchwała Sejmu stanowi w istocie rzeczy zaprzeczenie idei demokratycznego państwa prawa i jest wielopłaszczyznowo niezgodna z Konstytucją RP. tj. z jej art. 10, art. 194 ust. 1 i 2 i art. 190 ust. 1, art. 239 ust. 1 Konstytucji RP.

3. Przypomnienia wymaga fakt, iż zgodnie z art. 239 ust. 1 Konstytucji RP wyłącznie w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją ustaw uchwalonych przed dniem jej wejścia w życie nie były ostateczne i mogły podlegać rozpatrzeniu przez Sejm, który mógł odrzucić orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego większością 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Ustawodawca konstytucyjny wyłączył zatem jakąkolwiek możliwość kwestionowania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego przez jakichkolwiek organ Państwa, a tym bardziej ich podważania uchwałą Sejmu podejmowaną zwykłą, czy nawet bezwzględną większością głosów. Apel zawarty w uchwale Sejmu, zawierający się w stwierdzeniu, że „uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez te organy”, jest zatem w sposób rażąco sprzeczny z przywołanymi przepisami Konstytucji RP.

4. Podobnie należy ocenić uchwałę Sejmu w zakresie podważenia wyboru sędziów w skład Trybunału Konstytucyjnego. Sędziowie wybrani w trybie art. 194 ust. 1 Konstytucji, zaprzysiężeni przez Prezydenta RP, którzy objęli swój urząd sędziowski i od lat sprawują funkcję orzeczniczą w Trybunale, są nieusuwalni, chronieni immunitetem, zaś wszystkie organy Państwa są obowiązane do poszanowania ich dobrego imienia jako piastunów władzy sądowniczej.

5. Krajowa Rada Sądownictwa oświadcza, że odpowiedzialność za ewentualne zachowania godzące w Trybunał Konstytucyjny i jego sędziów, w orzecznictwo Trybunału, a mogące skutkować zaburzeniami funkcjonowania i ciągłości pracy Trybunału, w konsekwencji zaś anarchią w wymiarze sprawiedliwości, ponoszą funkcjonariusze publiczni, którzy zastosowaliby się do uchwały Sejmu.
                                                                                                                                                                                                                       

                                                                                                                                                                                                           Przewodniczący
                                                                                                                                                                                                           Krajowej Rady Sądownictwa
                                                                                                                                                                                                           sędzia Dagmara Pawełczyk-Woicka

Data wydarzenia: 2024-03-12

Data końca wydarzenia: 2024-03-22

Podczas zakończonego 1 marca br. czterodniowego posiedzenia plenarnego KRS rozpatrywano kandydatury 60 osób starających się o urząd sędziego w 31 konkursach. Po zapoznaniu się z sylwetkami i dorobkiem zawodowym kandydatów Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwały o przedstawieniu Prezydentowi RP 10 wniosków o powołanie na stanowisko sędziego sądu rejonowego, 11 wniosków o powołanie na stanowisko sędziego sądu okręgowego, dwóch wniosków o powołanie na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego i jednego wniosku o powołanie asesora wojewódzkiego sądu administracyjnego na urząd sędziego WSA. Poparła zatem 24 kandydatów.

Rozstrzygnięcie kilku konkursów zostało odroczone, ponieważ do podjęcia decyzji konieczne jest wysłuchanie kandydatów lub uzupełnienie ich dokumentacji.

W trakcie posiedzenia z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych uczczono ich pamięć minutą ciszy i odczytano apel, w którym podkreślono m.in., że „Tysiące młodych ludzi poległo w walce z sowieckim i krajowym okupantem. Pozostając bez wsparcia i pozostając w przekonaniu, że walczą o wolną Polskę, walczyli o honor. Rzesze niepokornych żołnierzy wywieziono do ZSRR. Tysiące zostało zamordowanych z mocy sądowych wyroków. Ustanowienie Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych stanowi potwierdzenie przez wolną, demokratyczną Rzeczpospolitą roli, jaką odegrali oni na drodze do odzyskania przez Polskę niepodległości”.

Rada rozpatrzyła też m.in.: 10 spraw dotyczących wniosków o cofnięcie zgłoszeń udziału w konkursach, negatywnie zaopiniowała trzy oświadczenia woli dalszego zajmowania stanowiska sędziego. Członkowie Rady zadecydowali o umorzeniu trzech odwołań od podziału czynności, a jedno odroczyli. Uwzględnili pięć wniosków o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, stwierdzili dwie daty przejścia w stan spoczynku, a w przypadku kolejnych dwóch zadecydowali, że sprawa stwierdzenia daty nie wymaga głosowania Rady.

Krajowa Rada Sądownictwa zapoznała się także z pięcioma projektami aktów prawnych, cztery zaopiniowała bez uwag, pozytywnie, a jednego nie opiniowała, ponieważ przedmiot regulacji jest poza kompetencjami Rady.

Przewodniczący Komisji do spraw skarg, wniosków i petycji poinformował, że wpłynęło pięć spraw, z których żadna nie wymagała głosowania Rady.

                                                                                                                                                                                                                                   Rzecznik Prasowy
                                                                                                                                                                                                                                   Krajowej Rady Sądownictwa

Data wydarzenia: 2024-02-27

Data końca wydarzenia: 2024-03-01

1/ Sędzia Krystyna Morawa-Fryźlewicz pozostaje sędzią w stanie czynnym, gdyż nie osiągnęła przewidzianego ustawą Prawo o ustroju sądów powszechnych wieku przechodzenia w stan spoczynku – 65 lat.

2/ Wydane w jej sprawie zabezpieczenie, dotyczące jej wniosku o cofnięcie decyzji o przejściu w stan spoczynku, jest skuteczne.

3/ Działania i interpretacje przez Ministra Sprawiedliwości przepisów, ukierunkowane na zanegowanie statusu sędzi Morawy-Fryźlewicz, nie mają skutku prawnego i nie mogą stanowić przeszkody w pełnieniu przez nią służby, w tym jako członka Krajowej Rady Sądownictwa.

4/ Uwadze Ministra Sprawiedliwości umknął też wyrok ETPC z 24 października 2023 r. – Pająk i inni przeciwko Polsce – w którym Trybunał uznał m.in., iż doszło do złamania zakazu dyskryminacji sędzi ze względu na zróżnicowane reguły przechodzenia w stan spoczynku kobiet i mężczyzn (art. 14 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w związku z art. 8 Konwencji – prawo do życia prywatnego).

 
                                                                                                                                                                                                                 Rzecznik prasowy
                                                                                                                                                                                                                 Krajowej Rady Sądownictwa

Opinia dotycząca rządowego projektu ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa

Podczas zakończonego dzisiaj posiedzenia plenarnego KRS negatywnie zaopiniowała rządowy projektem ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, przekazany Radzie 12 stycznia 2024 r. przez Ministra Sprawiedliwości jako sprzeczny z fundamentalnymi, konstytucyjnymi zasadami polskiego porządku prawnego.
Zdaniem Rady, zawarte w nim rozwiązania stanowią m.in. pierwszy krok do weryfikacji sędziów powołanych na wniosek KRS w latach 2018–2024. Wbrew deklaracjom zawartym w uzasadnieniu projekt przewiduje czysto kurialne wybory sędziowskich członków Rady, wprawdzie bezpośrednie (zrywa z obowiązującym do 2017 roku modelem częściowo pośrednich wyborów), ale niespełniające ani standardu powszechności, ani standardu równości.

Projekt wprowadza system oligarchiczny, co wzmocni pokusy awansowe sędziów. Jednocześnie projekt nie przewiduje utraty mandatu przez członka Rady na skutek objęcia innego stanowiska w sądownictwie – innego od tego zajmowanego dotychczas.

Sprzeczny z Konstytucją RP przepis przejściowy obnaża prawdziwą intencję projektodawcy, jaką jest trwała stygmatyzacja części sędziów – rzecz nie do pomyślenia w demokratycznym państwie prawnym (art. 2 Konstytucji RP), stanowiącym dobro wspólne wszystkich obywateli (art. 1 Konstytucji RP). Jeśli założyć nawet, że obowiązujący sposób wyborów sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa jest wadliwy, nie ma żadnego uzasadnienia dla obarczania odpowiedzialnością za ten stan rzeczy obywateli, którzy pragnąc pełnić zaszczytną funkcję sędziego, zgłosili swoje kandydatury na stanowiska sędziowskie, odebrali nominacje z rąk Prezydenta RP, złożyli przed nim ślubowanie, a następnie pełnili bez zarzutu służbę sędziowską. Uchwalenie tego przepisu przez polski parlament na zawsze już odbierze zaufanie do Państwa Polskiego i jego instytucji.

Autor uzasadnienia projektu wskazuje w części poświęconej założeniom projektu ustawy: „Celem projektowanej ustawy jest przede wszystkim przywrócenie przepisom regulującym sposób wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa treści zgodnej z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz usunięcie negatywnych konsekwencji wadliwego rozwiązania obowiązującego od 2018 r.”. Zdanie to jest fałszywe, gdyż nie istnieje żaden wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który zanegowałby konstytucyjność choćby jednego przepisu nowelizowanej ustawy.

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie przepisów Regulaminu urzędowania sądów powszechnych

Na posiedzeniu plenarnym 14 lutego br. Krajowa Rada Sądownictwa skierowała do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 6 lutego 2024 r. zmieniającego rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych wraz z wnioskiem o zabezpieczenie.

Rada wnosi m.in. o stwierdzenie, że rozporządzenie jest niezgodne z art. 7 w zw. z art. 186 ust. 1 Konstytucji RP, zostało bowiem wydane przez Ministra Sprawiedliwości bez zachowania trybu wymaganego przepisami prawa do jego wydania, bez zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Rozporządzenie jest też niezgodne z art. 92 ust. 1 i wieloma innymi artykułami Konstytucji RP.

Rada wnosi też o udzielenie zabezpieczenia do czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny ostatecznego orzeczenia w tej sprawie poprzez zawieszenie mocy obowiązującej Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości.

Zaskarżone przepisy rozporządzenia dotyczą wyłączenia sędziów od orzekania w określonej kategorii spraw i bezpośrednio oddziałują na skład sądów, orzecznictwo sądów, a przez to na niezależność sądów i niezawisłość sędziów.

Rada podkreśla, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 lutego 2010 r., że akt wykonawczy do ustawy nie może w sposób samoistny zmieniać ani modyfikować treści norm zawartych w aktach hierarchicznie wyższych.

Konieczność wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego wynikła z faktu, iż zaskarżone przepisy rozporządzenia zmieniającego wprowadzają nową, nieznaną ustawie regulację przesłanki wyłączenia sędziego z mocy prawa, a tym samym bezpośrednio wpływają na ukształtowanie sądu orzekające. Stosowanie tych przepisów w praktyce pociągać za sobą będzie w każdym przypadku nieważność postępowania w odniesieniu do spraw rozpoznawanych w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego oraz będą prowadzić w każdym przypadku do zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej w odniesieniu do spraw rozpoznawanych w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania karnego.

Oznacza to brak stabilności orzecznictwa sądów, konieczność wznawiania prawomocnie zakończonych postępowań czy stosowania instytucji skargi kasacyjnej. W sposób bezpośredni funkcjonowanie zaskarżonych przepisów rozporządzenia zmieniającego godzi w realizację prawa do sądu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, a tym samym konieczne jest zawieszenie mocy obowiązującej przepisów rozporządzenia.

Wniosek do TK o zbadanie upoważnienia Ministra Sprawiedliwości do odwołania prezesa lub wiceprezesa sądu bez opinii KRS

Krajowa Rada Sądownictwa skierowała także do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją RP art. 27 § 5 oraz art. 27 § 5a zdanie drugie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Rada wnosi o stwierdzenie, że przepisy te w zakresie, w jakim upoważniają Ministra Sprawiedliwości do odwołania prezesa albo wiceprezesa sądu bez opinii Krajowej Rady Sądownictwa oraz dopuszczają niewiążący charakter negatywnej opinii Rady wydanej w sprawie zamiaru Ministra Sprawiedliwości odwołania prezesa albo wiceprezesa sądu są niezgodne z Konstytucją.

Krajowa Rada wnosi też o udzielenie zabezpieczenia do czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny ostatecznego orzeczenia w tej sprawie poprzez:
- zawieszenie mocy obowiązującej art. 27 § 5 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie skutku pozytywnej opinii kolegium właściwego sądu;
- zawieszenie mocy obowiązującej art. 27 § 5a ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie braku związania Ministra Sprawiedliwości negatywną opinią Krajowej Rady Sądownictwa podjętą zwykłą większością głosów w przedmiocie odwołania prezesa albo wiceprezesa sądu.

Uznanie zasług sędziego Wiesława Johanna

Rada przyjęła uchwałę w sprawie uznania zasług Wiesława Johanna – sędziego Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku dla Krajowej Rady Sądownictwa w związku z zakończeniem sprawowania funkcji przedstawiciela Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Krajowej Radzie Sądownictwa. Członkowie Rady podziękowali sędziemu Johannowi za długoletnią służbę i zaangażowanie w pracy na rzecz Rady.

Konkursy na stanowiska sędziowskie

Krajowa Rada Sądownictwa, po przeprowadzeniu konkursów podjęła uchwały o przedstawieniu Prezydentowi RP sześciu wniosków o powołanie na stanowisko sędziego sądu rejonowego, dwóch wniosków o powołanie na stanowisko sędziego sądu okręgowego oraz dwóch wniosków asesorów wojewódzkiego sądu administracyjnego o powołanie na urząd sędziego wsa. Zdecydowała o odroczeniu rozstrzygnięcia części konkursów ze względu na konieczność wysłuchaniu kandydatów. Członkowie Rady uwzględnili także dwa zastrzeżenia kandydatów na pozostawienie kart ich zgłoszeń bez dalszego biegu.
Rada rozpatrzyła m.in.: dziewięć spraw dotyczących wniosków o cofnięcie zgłoszeń udziału w konkursach, pięć oświadczeń woli dalszego zajmowania stanowiska sędziego zaopiniowała pozytywnie, jedno negatywnie i jedno umorzyła. Członkowie Rady zadecydowali także o umorzeniu ośmiu odwołań od podziału czynności i nie uwzględnieniu czterech.

Rzecznik Prasowy
Krajowej Rady Sądownictwa