OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 22 listopada 2024 r.
w przedmiocie projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wzoru pisemnego pouczenia o uprawnieniach zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania oraz wzorów pisemnych wyjaśnień co do zakresu uprawnień tego zatrzymanego (A 534)

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z projektem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wzoru pisemnego pouczenia o uprawnieniach zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania oraz wzorów pisemnych wyjaśnień co do zakresu uprawnień tego zatrzymanego (A 534), przekazanym przy piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z 2 października 2024 r. (znak: DL- 1.401.9.2024), przekazuje swoją opinię w zakresie następujących wzorów pouczeń:
1. „Wyjaśnienia co do zakresu uprawnień dla zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania nieporadnego ze względu na wiek lub stan zdrowia”.
Na wstępie należy wskazać, że pouczenie powinno być sformułowane we właściwym języku i nie powinno przekazywać informacji nieprawdziwych.
Na stronie 4 ww. wyjaśnień znajduje się następujący fragment:
„Nie tylko Policja może Cię zatrzymać. Może też:
• Straż Graniczna
• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Mogą zatrzymać Cię tylko na 48 godzin.
Czyli na 2 dni. Potem muszą wypuścić.
Albo napisać do sądu wniosek o tymczasowe aresztowanie ”.
Stosownie do treści art. 250 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 37 z późn. zm.) tymczasowe aresztowanie stosuje w postępowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, a w wypadkach niecierpiących zwłoki także inny sąd rejonowy.
W konsekwencji treść pouczenia wprowadza w błąd - jest wprost niezgodne z przytoczonym wyżej przepisem Kodeksu postępowania karnego.
Intencją projektodawcy było przedstawienie przystępnym językiem sytuacji w jakiej znajda się określone osoby (nieporadne ze względu na wiek lub stan zdrowia), ze względu na stopień w jakim posiadają one możliwość zrozumianego kierowanego do nich przekazu opisującego sytuację prawną w jakiej się znaleźli.
Niemniej jednak język prawniczy w swojej specyfice nie może być w niektórych sytuacjach zmieniany, bowiem pewne uproszczenia mogą deformują przekazywaną informację w stopniu tak znacznym, że przekazywane pouczenie nie odpowiada faktom.
Podobnie, należy również uwagę na użycie wyrazu „areszt” (zob. art. 1 Kodeksu wykroczeń) zamiast sformułowania „tymczasowe aresztowanie”.
Projektowane pouczenie wymaga zatem przepracowania pod względem merytorycznym.
Niezależnie od powyższego konieczna jest także, ze względu na szereg błędów wymaga korekty językowej.
W konsekwencji ww. wzory pouczeń ze względu na zbytnią obszerność, nieczytelność pouczeń (nierealizujących w sposób właściwy zasady informacji wynikającej z art. 16 kpk, nakładającej na organy procesowe obowiązek informowania uczestników postępowania o przysługujących im uprawnieniach i ciążących na nich obowiązkach, zasady fundamentalnej dla prawidłowego przebiegu procesu karnego, stanowiącej zabezpieczenie dla uczestników tego postępowania przed ewentualnym naruszeniem ich praw) oraz błędy merytoryczne należało zaopiniować negatywnie.
2. „Wyjaśnienia co do zakresu uprawnień dla zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, który nie ukończył 18 lat”, „Pouczenie o uprawnieniach zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, który nie ukończył 18 lat” oraz „Pouczenie o uprawnieniach zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania”.
W ocenie Rady przedstawiona treść pouczenia nie jest syntetyczna, zawiera zbędne grafiki oraz wprowadza ogólną niejasność pouczenia.
Pouczenie zasadniczo powinno być syntetyczne oraz czytelne.
Mając powyższe na uwadze, Rada pozytywnie opiniuje ww. wzór, podkreślając, że dotknięty jest on podobnymi mankamentami w zakresie zbytniej obszerności oraz nieczytelności pouczeń, nierealizujących w sposób właściwy zasady informacji wynikającej z art. 16 kpk jak pouczenie wskazane w pkt 1 niniejszej opinii.

WP.420.76.2024
Pełna elektroniczna wersja ma postać PDF