UCHWAŁA NR 609/2024
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTW A
z dnia 28 czerwca 2024 r.
w sprawie skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 marca 2024 r. w sprawie doręczeń pism w postaci elektronicznej w postępowaniu karnym (Dz. U. poz. 367)

1. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 oraz art. 188 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, ze zm.), zwanej dalej „Konstytucją RP", Krajowa Rada Sądownictwa wnosi o stwierdzenie, że:
-§ 1, § 2, § 3, § 4 i § 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 marca 2024 r. w sprawie doręczeń pism w postaci elektronicznej w postępowaniu karnym (Dz. U. poz. 367) (dalej: rozporządzenie) są niezgodne z art. 2, art. 7 w zw. z art. 186 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zaskarżone rozporządzenie zostało bowiem wydane przez Ministra Sprawiedliwości bez zachowania trybu wymaganego przepisami prawa do jego wydania, bez zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Sądownictwa;
- § 3 ust. 3 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 marca 2024 r. w sprawie doręczeń pism w postaci elektronicznej w postępowaniu karnym (Dz. U. poz. 367) jest niezgodny z art. 133a § 5 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 37 z późn. zm.). a przez to jest niezgodny z art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Krajowa Rada Sądownictwa zastrzega możliwość uzupełnienia argumentacji w razie podniesienia Prokuratora Generalnego a jednocześnie Ministra Sprawiedliwości nowych tez uzasadniających odstępstwo od wskazanego podstawowego wzorca kontroli konstytucyjności na rzecz innych wartości chronionych konstytucyjnie.
3. Do reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, wraz z prawem do modyfikowania treści wniosku Krajowa Rada Sądownictwa upoważnia sędziego dra Macieja Nawackiego, sędziego dra Annę Dałkowską oraz sędziego Katarzynę Chmurę.

UZASADNIENIE
I.
Legitymacja Krajowej Rady Sądownictwa do wystąpienia z wnioskiem w niniejszej sprawie

1. Krajowa Rada Sądownictwa (dalej także jako: „KRS” lub „Rada”) wywodzi swoją legitymację w przedmiocie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej wskazanych przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 lutego 2024 r. zmieniającego rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 149) z treści art. 186 ust. 2 Konstytucji RP (stanowi on podstawę normatywną uprawnienia Rady do występowania do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów) i art. 191 ust. 2 pkt 2 Konstytucji RP wskazującego Radę jako podmiot legitymowany do wszczynania przedmiotowego postępowania.
2. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 lipca 2007 r., sygn. K 25/07 (OTK-A 2007, Nr 7, poz. 80), stwierdził, że „Rada - jak żaden inny konstytucyjny organ państwa - jest powołana do ochrony niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Wskazał, że systematyka Konstytucji nakazuje, aby uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa były traktowane całościowo, zaś kwestia stania na straży nie ogranicza się jedynie do monopolu w zakresie opiniowania nominacji sędziowskich czy też projektów przepisów w zakresie określonym przez art. 186 ust. 1 Konstytucji, ale również, w razie uznania przez Radę takiej konieczności, do skorzystania z uprawnienia określonego w art. 186 ust. 2 Konstytucji, czyli wystąpienia do Trybunału”". Pojęcie „straży", o której mowa w art. 186 ust. 1 Konstytucji, obejmuje czuwanie nad brakiem zagrożeń dla niezależności sądów i niezawisłości sędziów w systemie prawnym (wyrok z 28.11.2007 r„ sygn. K 39/07 (OTK-A 2007, Nr 10, poz. 129). Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego stanowi utrwaloną linię orzeczniczą; również w uzasadnieniu wyroku z 8 listopada 2023 r. sygn. akt K 1/23, Trybunał przypominał, w sytuacji zakwestionowania legitymacji Rady przez Rzecznika Praw Obywatelskich, iż „KRS - stosownie do art. 186 ust. 1 Konstytucji - stoi na straży niezależności sądów i
niezawisłości sędziów i wyłącznie w tych sprawach może wystąpić do Trybunału z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych (art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 Konstytucji).”
3. Zaskarżone przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 lutego 2024 r. zmieniającego rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 149), dotyczą czynności sądu - doręczeń elektronicznych za pośrednictwem portalu sądowego, dostępu do „sprawy”, co oznacza dostęp do dokumentów w aktach sprawy, o którym to dostępie w procedurze karnej na etapie postępowania sądowego decyduje sąd i prezes sądu (art. 156 § 1 k.p.k.). „Dostęp do akt spraw sądowych oddziałuje na sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez sądy, skoro zarówno przebieg, jak i efekt podstawowej działalności sądów polegającej na orzekaniu, czyli sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, znajduje swój wyraz właśnie w aktach sprawy” (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 14 października 2015 r. Kp 1/15).
Przepisy rozporządzenia dotyczą działalności sądów, a przez to wpływają na niezależność sądów i niezawisłość sędziów, co w konsekwencji legitymuje Krajową Radę Sądownictwa do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z przedmiotowym wnioskiem o dokonanie oceny zgodności z Konstytucją przepisów aktu normatywnego w zakresie, w jakim dotyczy on właśnie niezawisłości sędziów i niezależności sądów.
4. Także w literaturze wskazuje się, że przepisy poddane kontroli we wniosku Rady muszą dotyczyć sytuacji prawnej sądów lub sędziów. Przepisy te muszą też oddziaływać, chociażby potencjalnie, na sferę niezależności sądów i niezawisłość sędziowską (zob. Z. Gromek, Legitymacja Krajowej Rady Sądownictwa w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym [w:] Ustrój polityczny państwa. Polska, Europa, świat, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013, s. 62). Nadto Konstytucja RP, jak również ustawa z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072) nie wymagają wykazania przez Radę związku kwestionowanego przez nią aktu normatywnego z jej zakresem działania, o którym mowa w art. 186 ust. 2 Konstytucji RP, jak to ma miejsce w wypadku legitymacji podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji.
5. Powyższe oznacza, że jeśli przedmiotem niniejszego wniosku są przepisy aktu normatywnego, w tym wypadku rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, które dotyczą niezawisłości sędziów i niezależności sądów, a budzą przy tym uzasadnioną wątpliwość co do zgodności przepisów z Konstytucją RP, Krajowa Rada Sądownictwa jest legitymowana do wystąpienia ze skargą do Trybunału Konstytucyjnego z przedstawionymi na wstępie zarzutami. Z tego względu wystąpiono z wnioskiem o kontrolę ze wzorcem konstytucyjnym w zakresie oznaczonym w petitum wniosku.

II.
Zaskarżone przepisy i ich kontekst normatywny

6. Minister Sprawiedliwości na podstawie art. 133a § 5 k.p.k. wydał rozporządzenie z dnia 6 lutego 2024 r. Sprawiedliwości z dnia 12 marca 2024 r. w sprawie doręczeń pism w postaci elektronicznej w postępowaniu karnym (Dz. U. poz. 367) o następującej treści: £ 1. Rozporządzenie określa tryb i sposób dokonywania doręczeń pism w postaci elektronicznej w postępowaniu karnym. § 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1) koncie - rozumie się przez to konto w portalu informacyjnym, o którym mowa w art. 53e § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.
U. z 2024 r. poz. 334);
2) użytkowniku konta - rozumie się przez to osobę fizyczną wykonującą zawód adwokata lub radcy prawnego, dla której założono konto, albo prokuratora lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, dla których założono konto
instytucjonalne;
3) odbiorze pisma - rozumie się przez to wywołanie przez użytkownika konta funkcji "Odbierz" w modułe "Moje doręczenia" służącym do doręczania pism, o których mowa w art. 133a § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego, zwanej dalej "k.p.k.", w sposób umożliwiający uzyskanie przez odbiorcę dokumentu potwierdzającego doręczenie, albo zaniechanie wywołania tej funkcji w terminie, o którym mowa w art. 133a § 3 k.p.k.;
4) piśmie - rozumie się przez to dane z portalu informacyjnego obejmujące treść pisma podlegającego doręczeniu;
5) elektronicznym potwierdzeniu odbioru korespondencji - rozumie się przez to dokument potwierdzający doręczenie albo dokument zawierający informację, że doręczenie uznaje się za skuteczne w trybie art. 133a § 3 zdanie drugie kp.k. § 3. 1. Pismo doręcza się za pośrednictwem portalu informacyjnego przez umieszczenie treści pisma w module "Moje doręczenia". 2 . Pismo doręcza się w postaci pliku edytowalnego lub pliku do odczytu.
3 . Sprawę, w której doręcza się pismo, udostępnia się użytkownikowi konta bez konieczności składania przez niego wniosku o udostępnienie sprawy. W przypadku gdy użytkownik konta złoży wniosek o udostępnienie sprawy, wniosek ten podlega rozpatrzeniu w terminie nie dłuższym niż 3 dni od dnia jego złożenia. § 4. 1. Po odbiorze pisma na koncie, na którym umieszczono pismo, jest automatycznie prezentowana data jego odbioru, a w przypadku nieodebrania pisma w terminie 14 dni od dnia umieszczenia pisma na koncie - data, w której upłynął termin, o którym mowa w art. 133a § 3 k.p.k. Jeżeli dzień, w którym upłynął termin, o którym mowa w art. 133a § 3 kp. k., przypada na dzień uznany przez ustawę za dzień wolny od pracy lub na sobotę, to za datę odbioru uznaje się następny dzień, który nie jest dniem wolnym od pracy ani
sobotą.
2. Elektroniczne potwierdzenie odbioru korespondencji jest automatycznie generowane po odbiorze pisma, umieszczane w portalu informacyjnym i przekazywane do sądu za jego pośrednictwem. Elektroniczne potwierdzenie odbioru korespondencji może być pobrane przez użytkownika konta.
3. Elektroniczne potwierdzenie odbioru korespondencji zawiera w szczególności: oznaczenie doręczonego pisma, nazwę użytkownika konta, któremu doręczono pismo, datę jego odbioru albo informację, że doręczenie uznaje się za skuteczne, informację o dacie umieszczenia pisma w portalu informacyjnym razem z oznaczeniem doręczonego
pisma.
§ 5. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 14 marca 2024 r.
7. W art. 133a § 5 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.
U. z 2024 r. poz. 37 z późn. zm.). zawarto delegację ustawową (upoważnienie) Ministra Sprawiedliwości do określenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji, w drodze rozporządzenia, tryb i sposób dokonywania doręczeń pism w postaci elektronicznej w postępowaniu karnym, mając na względzie zapewnienie skuteczności doręczeń tych pism oraz ochronę praw osób, którym te pisma są
doręczane.
8. Przepisy rozporządzenia wkraczają w materię ustawową, regulują bowiem kwestię udostępnienia sprawy użytkownikowi konta, tj. dostępu do dokumentów zawartych w aktach sprawy, a przechowywanych w systemach elektronicznych sądów w postaci plików tekstowych. Dostęp do akt sprawy także w formie elektronicznej reguluje przepis art. 156 k.p.k. Zgodnie z treścią § 1 przywołanego przepisu „stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej oraz daje możność sporządzenia z nich odpisów lub kopii. Za zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom. Informacje o aktach sprawy mogą być udostępnione także za pomocą systemu teleinformatycznego, jeżeli względy techniczne nie stoją temu na przeszkodzie?.
9. Rozporządzenie posługują się odmienną terminologią niż ustawa, którą wykonuje.
Kodeks postępowania karnego nie zna terminu „użytkownik konta”, jak również „udostępnienie sprawy”. Uwzględniając zakaz wykładni per non est, należałoby zatem stwierdzić, iż na poziomie rozporządzenia Minister Sprawiedliwości wprowadza tym samym innych uczestników postępowania karnego, niż przewidziani treścią ustawy.
Jedyna racjonalna wykładnia w tej sytuacji, to przyjęcie, iż użytkownicy konta (adwokaci i radcy prawni) to obrońcy (art. 82 k.p.k.), pełnomocnicy stron (art. 87 § 1 k.p.k.), pełnomocnicy osób, niebędących stronami postępowania (art. 87 § 2 k.p.k.).
Udostępnienie sprawy, to zaś udostępnienie akt sprawy (dokumentów z akt sprawy) w wersji elektronicznej, co następuje w procesie karnym w oparciu o przepis art. 156 § 1 k.p.k.
10. Zgodnie z art. 87 § 3 k.p.k. Sąd może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika (adwokata, radcy prawnego) osoby niebędącej stroną, jeżeli uzna, że nie wymaga tego obrona interesów osoby niebędącej stroną.
Pełnomocnik może zostać ustanowiony przez osobę, której prawa zostały naruszone przez wydanie postanowienia dotyczącego przeszukania, zatrzymania rzeczy i w przedmiocie dowodów rzeczowych (art. 236 § 1 k.p.k.); zatrzymanego (art. 244 i art. 245 k.p.k), osobę uprawnioną do złożenia prośby o ułaskawienie (art. 560 § 1 k.p.k.); świadka (art. 182 § 3 k.p.k.); podmiot uprawniony do wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia albo umorzeniu śledztwa albo dochodzenia (art. 306 § 1 pkt 2 i 3, § la pkt 2 i 3 k.p.k.) (tak P. Gensikowski w: Kodeks postępowania karnego. Tom I Komentarz. Art. 1-424, Art. 87. II. Pełnomocnik osoby niebędącej stroną postępowania, pod red. D. Drajewicza, Warszawa 2020). Ustanowić pełnomocnika może również osoba składająca poręczenie majątkowe (art. 267 k.p.k), osoba, którą dotyka zabezpieczenie majątkowe, w tym także osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (art. 291 § 2 k.p.k.), właściciel przedsiębiorstwa (art. 91b k.p.k.). Pełnomocnicy osób niebędących stronami mają ograniczony dostęp do akt postępowania, zgodnie z art. 156 § 1 k.p.k. swobodny dostęp do akt bez konieczności uzyskania zgody mają bowiem pełnomocnicy stron, zaś inni niż strony uczestnicy i ich pełnomocnicy są osobami trzecimi (innymi osobami), które uzyskują dostęp do akt za zgodą. Jest to w pełni uzasadnione przykładowo w sytuacji ustanowienia pełnomocnika przez świadka.
11. Automatyzm dostępu do akt. Zgodnie z § 3 ust. 3 rozporządzenia z chwilą doręczenia w portalu informacyjnym pisma adwokatowi, radcy prawnemu otrzymują oni automatyczny dostęp do dokumentów zawartych w aktach sprawy, a zamieszczonych w formie plików tekstowych w portalu. Pełnomocnik, który może nie uzyskać dostępu do akt postępowania w oparciu o przepis art. 156 § 1 k.p.k. np. pełnomocnik świadka, uzyska automatyczny dostęp na podstawie § 3 ust. 3 rozporządzenia. Nie stanowi ochrony przed nieuprawnionym dostępem do dokumentów zawartych w aktach pełnomocnika osoby niebędącej stroną przepis art. 87 § 3 k.p.k. przesłanką odmowy dopuszczenia do udziału w sprawie pełnomocnika nie jest bowiem konieczność zniesienia skutku w postaci automatycznego dostępu do akt przewidzianego w rozporządzeniu. Nadto nie sposób nie dopuścić do udziału w sprawie pełnomocnika osoby prawnej, która może uczestniczyć w postępowaniu właśnie za pośrednictwem pełnomocnika lub organu, np. zarządu.
12. Kontekst normatywny zaskarżonego rozporządzenia wyznacza również przepis art. 53e Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 217, z późn. zm.) regulujący doręczanie pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego, stosowane o ile przewidują to przepisy szczególne oraz wydany na podstawie delegacji zawartej w § 2 przywołanego przepisu akt podustawowy - Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 marca 2024 r. w sprawie portalu informacyjnego (Dz. U. poz. 366) regulujący kwestie techniczne funkcjonowania portalu informacyjnego sądów
powszechnych.

III.
Wzorce kontroli konstytucyjnej - zgłaszane naruszenia przepisów Konstytucji RP
Uwagi ogólne

13. Krajowa Rada Sądownictwa jako wzorce kontroli zaskarżonych przepisów rozporządzenia zmieniającego wskazuje przepis ustawy, zawierający upoważnienie do wydania rozporządzenia oraz przepis art. 92 ust. 1 Konstytucji, dotyczący treści ustawowych upoważnień, a także warunków wydawania aktów wykonawczych, stanowiące o naruszeniu art. 2, art. 7 i art. 186 ust. 1 Konstytucji RP. Rada podnosi również szereg zarzutów merytorycznych, stanowiących o naruszeniu pozostałych norm konstytucyjnych przywołanych w petitum wniosku.
14. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny przyjmował, że stwierdzenie naruszenia przepisów procedury jest wystarczającą przesłanką uznania niekonstytucyjności kwestionowanego przepisu i że w takiej sytuacji zasadniczo nie ma już potrzeby badania zarzutów merytorycznych (m.in. wyroki TK z: 24 czerwca 1998 r„ sygn. K 3/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 52; 23 lutego 1999 r„ sygn. K 25/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 23; 19 czerwca 2002 r., sygn. K 11/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 43). Stwierdzenie niezgodności § 1- 5 rozporządzenia żart. 7 i art. 186 ust. 1 Konstytucji RP czyniłoby więc zasadniczo zbędnym analizowanie zarzutów materialnoprawnych. Z drugiej jednak strony Trybunał przyjmował także, że nie zawsze stwierdzenie niekonstytucyjności sposobu uchwalenia ustawy, czy wydania rozporządzenia, automatycznie prowadzi do zbędności analizy kwestionowanych przepisów z punktu widzenia zgłoszonych zarzutów materialnoprawnych (dotyczących treści zaskarżonych przepisów) - tak m.in. orzeczenie z 22 września 1997 r., sygn. K 25/97, OTK ZU nr 3-4/1997, poz. 35; wyrok TK z 28 listopada 2007 r„ sygn. K 39/07, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 129. Treść art. 42 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) potwierdza, że wskazane tam kryteria oceny konstytucyjności można stosować łącznie.
Badanie określonego aktu (przepisu) może więc polegać na równoczesnej ocenie jego prawidłowości materialnej, kompetencyjnej i proceduralnej (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24.06.1998 r., K 3/98, OTK 1998, nr 4, poz. 52.).
15. Podzielając powyższe zapatrywania Trybunału Konstytucyjnego, Krajowa Rada Sądownictwa przedstawia do analizy kwestię sprzeczności §3 ust. 3 rozporządzenia z art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP, by uniknąć w przyszłości konieczności zaskarżenia kolejnego aktu normatywnego Ministra Sprawiedliwości w sposób tożsamy prowadzącego do naruszenia przywołanych norm konstytucyjnych.
Naruszenie art. 2, art. 7 i art. 186 ust. 1 Konstytucji RP z uwagi na wydanie rozporządzenia zmieniającego bez zachowania wymaganego trybu
16. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 269 z późn. zm.). do kompetencji Rady należy opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących sądownictwa, sędziów i asesorów sądowych, a także przedstawianie wniosków w tym zakresie. Opiniowanie aktów normatywnych przez Radę stanowi realizację jej konstytucyjnego obowiązku stania na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art. 186 ust. 1 Konstytucji RP). Nie jest zatem dopuszczalne prawnie pominięcia w procesie wydania aktu normatywnego, w tym rozporządzenia opiniowania treści aktu przez Radę.
17. Niewątpliwie zaskarżone rozporządzenie stanowi o czynnościach sądu w postępowaniu karnym, konkretnie o doręczeniach w systemie elektronicznym, dotyka jednakże istotnych uprawnień sądu, którymi są decydowanie o dostępie do dokumentów zawartych w aktach postępowania, w tym także do dokumentów w formie plików tekstowych, przechowywanych w systemach informatycznych sądu. Zakres uprawnień sądu, sposób ich realizacji w procesie karnym, możliwość realnego zabezpieczenia przez sąd chronionych prawem procesowych interesów stron i innych uczestników stanowi tym samym, iż zaskarżone rozporządzenie podlegało opiniowaniu Krajowej Rady Sądownictwa jako dotyczące esencji władzy sądowniczej - sprawowania wymiaru sprawiedliwości, a tym samym mieszczące się w sferze niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
18. Pominięcie etapu opiniowania przez Krajową Radę Sądownictwa aktu normatywnego stanowi o naruszeniu art. 7 Konstytucji RP - stanowi działanie bez podstawy prawnej, poza granicami prawa i jednocześnie narusza podstawową konstytucyjną rolę Krajowej Rady Sądownictwa uniemożliwiając jej zaopiniowanie aktu istotnego z punktu widzenia niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
19. Minister Sprawiedliwości pismem z dnia 29 stycznia 2024 r. DLPK-I.401.12.2023 Minister Sprawiedliwości przestawił do zaopiniowania Krajowej Radzie Sądownictwa projekt aktu normatywnego opublikowany przez Rządowe Centrum Legislacji pod numerem B798, o następującej treści: Na podstawie art. 133a § 5 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. — Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1375, zpóźn. zm.) zarządza się, co następuje: § 1. Rozporządzenie określa tryb i sposób dokonywania doręczeń pism w postaci elektronicznej w postępowaniu karnym. § 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1) koncie - rozumie się przez to konto, o którym mowa w art. 53e § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. — Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 217, z
późn. zm.);

2) użytkowniku konta - rozumie się przez to osobę fizyczną wykonującą zawód adwokata, radcy prawnego albo Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej lub jednostkę prokuratury dla których założono konto w portalu informacyjnym;
3) odbiorze pisma - rozumie się przez to odebranie przez użytkownika konta pisma podlegającego doręczeniu za pośrednictwem portalu informacyjnego w module „Moje doręczenia" służącej doręczaniu pism ze skutkiem, o którym mowa w art. 133a § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego, zwanym dałej „k.p.k.”, w sposób umożliwiający uzyskanie przez odbiorcę dokumentu potwierdzającego doręczenie;
4) piśmie - rozumie się przez to dane z portalu informacyjnego obejmujące treść pisma procesowego lub innego pisma podlegającego doręczeniu, w tym orzeczenia;
5) elektronicznym potwierdzeniu odbioru korespondencji - rozumie się przez to dokument potwierdzający doręczenie albo dokument zawierający informację, że pismo uznaje się za doręczone w trybie art. 133a § 3 kp.k. § 3. 1. Pismo doręcza się za pośrednictwem portalu informacyjnego przez umieszczenie pisma w modide „ Moje doręczenia ”.
2. Pismo doręcza się poprzez umieszczenie treści pisma w postaci pliku edytowalnego lub pliku do odczytu.
3. Sprawę, w której doręcza się pismo, udostępnia się użytkownikowi konta
bezwnioskowo.
4. Jeżeli użytkownik konta nie ma założonego konta w portału informacyjnym pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. §4 . 1. Po odbiorze pisma, na koncie, na którym umieszczono pismo, jest prezentowana data odbioru, a w przypadku nieodebrania pisma w terminie 14 dni od daty umieszczenia pisma na koncie - data w której upłynął 14-dniowy termin, o którym mowa w art. 133a § 3 k.p.k. Jeżełi data, w której upłynął 14-dniowy termin, o którym mowa w art. 133a § 3 k.p.k., przypada na dzień uznany przez ustawę za dzień wołny od pracy łub na sobotę, stosuje się przepis art. 123 § 3 kp.k.
2. Elektroniczne potwierdzenie odbioru korespondencji jest automatycznie generowane i przekazywane do sądu za pośrednictwem portalu informacyjnego.
3. Elektroniczne potwierdzenie odbioru korespondencji zawiera w szczególności oznaczenie doręczonego pisma, czas jego odbioru, nazwę użytkownika konta, któremu doręczono pismo, albo — jeżeli pismo nie zostało odebrane — dane o czasie umieszczenia pisma w portalu informacyjnym wraz z oznaczeniem doręczonego pisma i nazwą użytkownika konta. § 5. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 14 marca 2024 r.
20. Minister Sprawiedliwości w przywołanym piśmie wyznaczył Krajowej Radzie Sądownictwa termin 10 dni na przedstawienie opinii do projektowanego aktu prawnego. Nadto zaznaczył, iż nieprzedstawienie uwag w wyznaczonym terminie uznane zostanie za przedstawienie opinii pozytywnej (domniemanie opinii pozytywnej).
21. Na posiedzeniu 22 marca 2024 r. Krajowa Rada Sądownictwa przyjęła stanowisko, iż nie opiniuje projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie trybu i sposobu dokonywania doręczeń elektronicznych w postępowaniu karnym (B798, WP.420.3.2024) wobec wydania przez Ministra Sprawiedliwości Rozporządzenia w dacie 12 marca 2024 r., ogłoszenia rozporządzenia 13 marca 2024 r., jego wejścia w życie już 14 marca 2024 r.
22. Krajowa Rada Sądownictwa w pełni podziela stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w wyroku z dnia 16 maja 2024 r. sygn. akt U 1/24, zgodnie z którym „w procedurze opiniowania należy wyróżnić z jednej strony organ decydujący - zasięgający opinii, dokonujący danego rozstrzygnięcia, np. wydający akt albo sporządzający jego projekt, a z drugiej strony, podmiot opiniujący. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, procedura opiniowania zakłada po stronie organu decydującego obowiązek przedstawienia informacji o projekcie decyzji prawotwórczej, natomiast po stronie podmiotów opiniujących możliwość prezentowania różnych stanowisk.”
23. W wyroku z 7 listopada 2013 r. (sygn. K 31/12, OTK ZU nr 8/A/2013, poz. 121) Trybunał zauważył, że: „ani przepisy Konstytucji, ani ustawy o KRS, zarówno obecnie obowiązującej jak i poprzedniej, nie określają jednak procedury opiniowania, w tym m.in. tego, w jakiej fazie prac nad projektem danego aktu normatywnego powinny być przeprowadzone”. Jednakże, (wyrok o sygn. K 31/12) „zasadniczo rozporządzenia, podlegają opiniowaniu przed nadaniem im mocy obowiązującej przez właściwy organ”.
24. Nadto w przywołanym wyroku Trybunał stwierdził, że „jeżeli obowiązek zasięgnięcia opinii wynika z przepisów prawa, brak zwrócenia się o opinię albo nieprawidłowy przebieg procedury opiniodawczej powodują, że dane rozstrzygnięcie jest wadliwe.
Kwestia, jaki jest to rodzaj wadliwości, a zwłaszcza czyjej skutkiem jest nieważność aktu, nie może być rozpatrywana abstrakcyjnie. Brak związania organu decydującego treścią opinii nie oznacza, że opinia nie ma dla niego żadnego znaczenia. Organ ten powinien rozważyć, czy treść opinii nie wpływa na zmianę dotychczasowych założeń lub projektu aktu, a także poinformować o sposobie odniesienia się do uzyskanej opinii.
Może to nastąpić, w zależności od sytuacji, w różnych formach, np. przez udzielenie odpowiedzi podmiotowi opiniującemu albo ustosunkowanie się do treści opinii w uzasadnieniu rozstrzygnięcia. (...) Procedura opiniowania projektów aktów normatywnych powinna mieć charakter rzeczywisty, a nie formalny. Obowiązek zasięgania opinii może być realizowany we wcześniejszych stadiach postępowania ustawodawczego, czyli w ramach prac rządowych nad projektem ustawy. Jeśli pomimo wprowadzenia poprawek i uzupełnień projekt stanowi wynik wykonania tych samych założeń, brak jest potrzeby ponownego kierowania go do konsultacji. Kwestia ścisłego dochowania rygorów formalnych towarzyszących formułowaniu i wypowiadaniu opinii schodzi na dalszy plan wobec mającego faktyczne znaczenie uzyskania przez organ prawodawczy opinii odnośnie do materii regulowanej w projektowanym akcie normatywnym. Trybunał podkreślił, że «wymóg opiniowania regulacji przez KRS jest spełniony, jeśli w przewidzianej prawem formie zajęła ona stanowisko na etapie rządowych prac legislacyjnych, a zasadnicze elementy regulacji nie zmieniły się w sposób dezaktualizujący treść opinii»”. Stanowisko to odnoszące się do procesu ustawodawczego mają charakter uniwersalny, odnoszą się również wydawania rozporządzeń.
25. Krajowa Rada Sądownictwa stanowczo stwierdza, iż żaden przepis o randze konstytucyjnej, czy ustawowej nie upoważnia Ministra Sprawiedliwości do dyktowania terminu konstytucyjnemu organowi Rzeczypospolitej Polskiej na wydanie opinii do projektowanego rozporządzenia. Brak jest także jakiegokolwiek umocowania prawnego do przyjęcia przez Ministra Sprawiedliwości domniemania opinii pozytywnej w sytuacji niedotrzymania przez Radę terminu na zaopiniowanie wyznaczonego przez tegoż Ministra.
26. Podstawy takiej nie może stanowić § 40 uchwały Nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. Regulamin pracy Rady Ministrów (t.j. M. P. z 2022 r. poz. 348).
Przywołany przepis Regulaminu stanowi, iż organ kierując projekt aktu normatywnego opiniowania, wskazuje termin do zajęcia stanowiska; wyznacza go, biorąc pod uwagę przedmiot, zakres i objętość projektu dokumentu rządowego, zakres podmiotów, na które projekt oddziałuje, oraz pilność sprawy; wyznaczenie terminu do zajęcia
12
stanowiska krótszego niż 14 dni w przypadku projektu aktu normatywnego wymaga szczegółowego uzasadnienia. Nadto organ wnioskujący może uznać nieprzedstawienie stanowiska w wyznaczonym terminie za uzgodnienie treści projektu lub przedstawienie opinii pozytywnej. Zgodnie z art. 146 ust. 4 pkt 12 Konstytucji RP Rada Ministrów określa organizację i tryb swojej pracy, a tym samym nie może określać organizacji i trybu pracy innego konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej - Krajowej Rady Sądownictwa. Rada Ministrów i odpowiednio jej członek Minister Sprawiedliwości nie mogą zatem zakreślać terminu Krajowej Radzie Sądownictwa na zaopiniowanie projektu aktu normatywnego, jak również określać skutków nieprzedstawienia opinii w terminie (domniemanie opinii pozytywnej). Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, iż przepisy Konstytucji RP i ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa nie określają procedury opiniowania (punkt 22) jest zatem w pełni uzasadnione.
27. Wyznaczenie terminu Krajowej Radzie Sądownictwa przez Ministra Sprawiedliwości i przyjęcie domniemania opinii pozytywnej stanowi naruszeniu zasady demokratycznego państwa prawnego - art. 2 Konstytucji RP, zasady legalizmu określonej w art. 7 Konstytucji RP. O ile samo pominięcie opiniowana przez Krajową Radę Sądownictwa projektu normatywnego, które niejednokrotnie należy analizować w kategoriach błędu organu wnioskującego o opinię, nie zaś działania intencjonalnego, stanowi o naruszeniu konstytucyjnego uprawnienia Rady określonego w art. 186 ust. Konstytucji RP, to celowe wejście przez organ władzy wykonawczej - Ministra Sprawiedliwości w kompetencje Rady i ustalenie, iż opinia Rady, która w ogóle nie została przedstawiona, jest opinią pozytywną, stanowi również naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego - art. 2 Konstytucji RP. Domniemanie opinii pozytywnej Rady stanowi naruszenie porządku konstytucyjnego, zasady konstytucjonalizmu zgodnie z którą wszystkie zasady wyrażone w Konstytucji RP są hierarchicznie wyższe od pozostałych aktów władzy publicznej, mają charakter wiążący. Konstytucyjne prawo i obowiązek opiniowania aktów prawnych przez Krajową Radę Sądownictwa (art. 186 ust. 1 Konstytucji RP) stanowi zasadę wyższą od prakseologicznych w swojej istocie unormowań wewnętrznych organizacji pracy Rady Ministrów zawartych w jej
Regulaminie.
28. Krajowa Rada Sądownictwa w pełni podziela stanowisko, iż w demokratycznym państwie prawnym normy prawa muszą być stanowione w trybie określonym Konstytucją. W wypadku działań władczych polegających na stanowieniu prawa zasadnicze podstawy prawne tworzą przepisy rangi konstytucyjnej określające kompetencje organów uczestniczących w procesie prawodawczym oraz tryb stanowienia prawa. Wszelkie przekroczenie kompetencji czy proceduralne uchybienia stanowieniu ustaw, wydawania rozporządzeń w stosunku do nadrzędnych norm rangi konstytucyjnej regulujących tryb ustawodawczy, muszą być oceniane tak samo, jak niezgodność treści stanowionych przepisów z normami rangi konstytucyjnej (tak Trybunał Konstytucyjny m.in. w wyroku z dnia 16 marca 2011 r., sygn. K 35/08, orzeczeniu z 9 stycznia 1996 r., sygn. K 18/95, OTK ZU nr 1/1996, poz. 1).
Przekroczenie kompetencji przez Ministra Sprawiedliwości w procesie stanowienia prawa i wejście w konstytucyjne kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa uzasadnia tym samym stwierdzenie naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 3 Konstytucji RP), zasady legalizmu art. 7 Konstytucji RP.
29. Procedura opiniowania musi mieć charakter rzeczywisty, nie formalny, a co za tym idzie musi uwzględniać kolegialny charakter Krajowej Rady Sądownictwa obradującej w systemie sesyjnym. Wystąpienie o zaopiniowanie projektu aktu prawnego w przerwie między posiedzeniami plenarnymi Rady oznacza, iż opinia zostanie sporządzona, przedyskutowana, przyjęta najszybciej na najbliższym posiedzeniu Rady, o ile projektowany akt nie wymaga pogłębionej analizy, zasięgnięcia dodatkowych informacji od organów Państwa, od prezesów sądów i innych działań. Wyznaczenie terminu 10 dni na wydanie opinii jest nie tylko działaniem bezprawnym, ale również działaniem całkowicie pozornym. Nadto termin 10 dni, krótszy nawet od terminu 14 dni przewidzianego w § 40 Regulaminie Rady Ministrów na przedstawienie opinii co do projektowanego aktu normatywnego, nie został szczegółowo uzasadniony.
30. Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1860) wprowadzająca przepis art. 133a § 5 k.p.k. została promulgowana 13 września 2023 r., ostateczny kształt ustawy znany był zaś od 7 lipca 2023 r. Minister Sprawiedliwości dysponował zatem praktycznie 9 miesiącami na przedstawienie projektu rozporządzenia i uzyskanie opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Nic nie uzasadniało przedstawienia projektu do zaopiniowania pod koniec stycznia 2024 roku i zakreślenia terminu na opiniowanie. Opieszałość prac urzędników ministerstwa sprawiedliwości, brak kadr o odpowiednich kwalifikacjach po dokonaniu zwolnień po 13 grudnia 2023 r. nie uzasadniają naruszenia uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa do rzeczywistego, swobodnego opiniowania projektu aktu, z uwzględnieniem nadrzędnej zasady ochrony niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Minister Sprawiedliwości uniemożliwiając Radzie zaopiniowanie projektu rozporządzenia naruszył tym samym art. 186 § 1 k.p.k.
31. Brak możliwości zaopiniowania projektu rozporządzenia nie pozwolił Radzie na podniesienie uwag merytorycznych w zakresie automatycznego dostępu do dokumentów w wersji elektronicznej - plików tekstowych, a składających się na akta sprawy karnej, czy też błędów terminologicznych prowadzących do używania leksemów innych niż w ustawie. W następstwie doszło do naruszenia kolejnych norm konstytucyjnych, co zostało przedstawione w dalszej części uzasadnienia wniosku.
32. W ocenie Krajowej Rady Sądownictwa z uwagi na rażące naruszenia przez Ministra Sprawiedliwości art. 2 i art. 7 Konstytucji RP, naruszenie uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa przewidzianego w art. 186 ust. 1 Konstytucji RP, a wyrażonego w przywołanych przepisach ustawowych ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa zaskarżone rozporządzenie winno zostać wyeliminowane z systemu prawa.
Naruszenie art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
33. Zarzut naruszenia konstytucyjnego systemu źródeł prawa ze względu na przekroczenie przez autora rozporządzenia (Ministra Sprawiedliwości) granic upoważnienia ustawowego wielokrotnie było przedmiotem zainteresowania Trybunału Konstytucyjnego (m.in. w orzeczeniu z 28 maja 1986 r., sygn. U. 1/86, OTK w latach 1986-1995,1.1, poz. 2 oraz w wyrokach z: 5 stycznia 1998 r., sygn. P. 2/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 1; 6 stycznia 1998 r., sygn. U. 15/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 2; 27 kwietnia 1999 r., sygn. P. 7/98, OTK ZU nr 4/1999, poz. 72; 26 października 1999 r., sygn. K. 12/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 120; 9 listopada 1999 r„ sygn. K. 28/98, OTK ZU nr 7/1999, poz. 156 oraz 12 lipca 2007 r„ sygn. U 7/06, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 76). Krajowa Rada Sądownictwa podziela zapatrywania wyrażone w utrwalonej linii orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego, iż każde rozporządzenie winno być wydane na podstawie wyraźnego (a więc nieopartego na domniemaniu czy wykładni celowościowej), szczegółowego upoważnienia i w zakresie określonym tym upoważnieniem. Brak stanowiska ustawodawcy w określonej kwestii musi być interpretowany jako nieudzielenie w danym zakresie kompetencji normodawczej.
34. Istnieje zatem funkcjonalny związek pomiędzy ustawą a wydawanym z jej upoważnienia aktem wykonawczym. Oba te akty tworzą bowiem pewną całość "zaprogramowaną" przez ustawodawcę, decydującego o podziale regulowanej materii pomiędzy nimi. Z tego też względu zakres swobody autora rozporządzenia wyznaczony jest pozytywnie (przez ustawowe wskazanie zakresu spraw przekazanych do unormowania) oraz negatywnie (przez wymaganie braku niezgodności z wszystkimi normami hierarchicznie wyższymi). Zadaniem rozporządzenia jest wykonywanie ustawy, a nie jej uzupełnianie, modyfikacja czy powtarzanie jej postanowień. W konsekwencji akt wykonawczy nie może normować kwestii czy zagadnień nieuregulowanych w ustawie, choćby nawet wydawało się to - z jakiegokolwiek punktu widzenia - celowe lub pożądane (...) wzajemne relacje pomiędzy ustawą a rozporządzeniem oparte są zawsze na założeniu, że akt wykonawczy konkretyzuje przepisy ustawy. Może on być wydany tylko w zakresie określonym w upoważnieniu, w jego granicach i w celu wykonania ustawy w zgodzie z normami konstytucyjnymi, a także z wszystkimi obowiązującymi ustawami. Ustrojodawca - w art. 92 Konstytucji - wyraził wolę pełnego, podmiotowego i przedmiotowego określenia zakresu prawa podustawowego i w tym celu nałożył na ustawodawcę zwykłego obowiązek precyzyjnego i szczegółowego formułowania zakresu delegacji, a na organy upoważnione do wydawania rozporządzeń - obowiązek ścisłego wykonywania delegacji. Akt wykonawczy jest tym samym ściśle związany z wolą ustawodawcy, wyrażoną w ustawowej delegacji. Modyfikacja czy też uzupełnianie ustawy w drodze rozporządzenia nie mogą być usprawiedliwiane (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 30.04.2009 r„ U 2/08, OTK-A 2009, nr 4, poz. 56.)
35. „Akt wykonawczy do ustawy nie może w sposób samoistny zmieniać ani modyfikować treści norm zawartych w aktach hierarchicznie wyższych. (,..)Trybunał podkreślał, że przepisy rozporządzenia określają warunki do zastosowania norm ustanowionych w samej ustawie i uszczegóławiają je w takim stopniu, w jakim ustawodawca tego nie uczynił ze względu na ich drugorzędne znaczenie. Rozporządzenie nie może (...) uzupełniać ustawy, rozbudowywać przesłanek zrealizowania jakiejś normy prawnej określonej w ustawie lub takich elementów procedury, które nie odpowiadają jej ustawowym założeniom.” Tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 16.02.2010 r., P 16/09, OTK-A 2010, nr 2, poz. 12.
36. Przenosząc te uwag na grunt delegacji ustawowej zawartej w art. 133a § 5 k.p.k, należy zauważyć, iż ustawodawca wyraźnie i jednoznacznie wskazał, iż treść rozporządzenia ma się ograniczać do trybu i sposobu dokonywania doręczeń pism w postaci elektronicznej w postępowaniu karnym. Dodatkowo zawarł obostrzenie, iż stanowione treścią rozporządzenia przepisy techniczne mają na celu zapewnienie skuteczności doręczeń pism, ale muszą przy tym uwzględniać ochronę praw osób, którym te pisma są doręczane. W zakresie delegacji ustawowej nie mieści się zatem regulacja udostępnienia użytkownikowi konta sprawy, w której doręcza się pismo (§ 3 ust. 3 rozporządzenia). Udostępnienie dotyczy bowiem wszystkich dokumentów zamieszczonych w formie elektronicznej w portalu informacyjnym, przyporządkowanych do danej sprawy, a znajdujących się w oryginalne w aktach sprawy, nie zaś samego dokumentu doręczanego. Unormowanie technicznych aspektów doręczenia elektronicznego nie wymaga zaś regulacji kwestii udostępnienia sprawy.
37. Nadto przez stworzenie swobodnego, automatycznego dostępu do akt sprawy w formie elektronicznej pełnomocnikom osób niebędących stronami np. świadków (punkty 9 -
11) Minister Sprawiedliwości stworzył zagrożenie dla ochrony praw uczestników postępowania, którym pisma są doręczane - ujawnienie informacji zawartych w aktach postępowania np. świadkom, osobom, których dotyczy zabezpieczenie i innym osobom zainteresowanym określonym wynikiem postępowania, częstokroć niezgodnym z ustawowym celem postępowania karnego, może zakłócić realizację czynności procesowych, zniekształcić czynności dowodowe. Szczególnie zagrożony może być interes osób pokrzywdzonych przestępstwem.
38. Rozporządzenie nie wypełnia w § 3 ust. 3 zakresu delegacji ustawowej nie chroni bowiem praw uczestników postępowania, Minister Sprawiedliwości jednoznacznie też wykroczył w § 3 ust. 3 rozporządzenia poza zakres delegacji ustawowej, co stanowi naruszenie art. 92 ust. 1 Konstytucji RP.
39. Unormowanie dostępu do akt sprawy, także w wersji elektronicznej zawiera art. 156 k.p.k. Rada podkreśla, iż delegacja ustawowa z art. 133a § 5 k.p.k. nie zawiera, bo i zawierać nie może, upoważnienia Ministra Sprawiedliwości do uzupełniania przepisów procedury karnej o nową regulację zasad dostępu do akt sprawy w zakresie dokumentów w wersji elektronicznej - plików tekstowych przechowywanych w systemach elektronicznych sądów, a tym bardziej wprowadzenia automatyzmu dostępu do akt (punkty 9-11). Akta dokumentują istnienie, przebieg i wynik sprawy, pozwalają na ustalenie nie tylko stanu faktycznego leżącego u podstaw danej sprawy, lecz także dostarczają wiele innych informacji. Z tej przyczyny dostęp do akt sprawy sądowej przysługuje jedynie określonym w ustawie podmiotom, (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 14 października 2015 r. Kp 1/15).

40. Zasady udostępniania dokumentów zawartych w aktach sprawy stanowią zatem materię ustawową. Delegacja ustawowa art. 133a § 5 k.p.k. nie może również zawierać upoważnienia do Ministra Sprawiedliwości do uzupełniania przepisów procedury karnej, zgodnie bowiem z art. 176 ust. 2 Konstytucji RP postępowanie przed sądami określają ustawy. Prawodawca konstytucyjny jednoznacznie przesądził zatem, iż przepisy określające dostęp do akt sprawy sądowej mogą być zamieszczone wyłącznie w ustawach. Ujęcie tych przepisów w akcie rangi podustawowej w zaskarżonym rozporządzeniu zmieniającym stanowi jednoznacznie naruszenie zasady normowanej treścią art. 176 ust. 2 Konstytucji RP.
41. Niezawisłość sędziowska nie jest ograniczona jedynie do funkcji orzekania, lecz rozciąga się na wszystkie czynności sądu, które mieszczą się w sprawowaniu przez sędziów swojego urzędu. Zasada niezawisłości odnosi się tym samym do wszystkich działań sędziego związanych z zarządzaniem procesem orzekania oraz działań podejmowanych w związku z orzekaniem. Sędzia powinien mieć zagwarantowaną swobodę podejmowania decyzji niezależnie od etapu postępowania, na którym jest ona podejmowana (tak Trybunał Konstytucji w przywoływanym już wyroku z dnia 14 października 2015 r. Kp 1/15). Niewątpliwie w sprawowaniu urzędu sędziego mieści się wyrażenie zgody na dostęp do akt sprawy osobom niebędącym stronami i ich pełnomocnikom, stanowi to element zarządzania procesem i może mieć wpływ na ochronę praw stron procesu i realizację celu procesu, który to cel osiągany jest w rozstrzygnięciu procesowym, tj. w orzeczeniu sądu. Przepis §3 ust. 3 rozporządzenia, który znosi uprawnienie sędziego do decydowania o dostępie do akt sprawy, do zarządzania danymi zawartymi w tych aktach, narzuca automatyzm dostępu nie wynikający z konieczności realizacji celu procesu karnego godzi bezpośrednio w niezawisłość sędziego. Stanowi to o niezgodności § 3 ust. 3 rozporządzenia z zasadą niezawisłości określoną w art. 178 ust. 1 Konstytucji.
42. Niezgodność § 3 ust. 3 rozporządzenia z art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP stanowi podstawę usunięcia zaskarżonego przepisu z krajowego porządku prawnego.
IV. Konkluzja
43. W świetle wszystkich powyższych argumentów, Krajowa Rada Sądownictwa wnosi o stwierdzenie, że kwestionowane przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 marca 2024 r. w sprawie doręczeń pism w postaci elektronicznej w postępowaniu karnym (Dz. U. poz. 367) są niezgodne z przywołanymi wzorcami konstytucyjnymi, w konsekwencji o usunięcie zaskarżonego aktu prawnego z polskiego
systemu prawa.
44. Usunięcie rozporządzenia z systemu prawa nie spowoduje zakłóceń w prowadzonych postępowaniach karnych. Doręczenia korespondencji będą odbywać się za pośrednictwem operatora pocztowego. Obrońcy i pełnomocnicy stron będą mogli uzyskać dostęp do dokumentów w portalu informacyjnym w oparciu o przepis art. 53e Prawa o ustroju sądów powszechnych i Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 marca 2024 r. w sprawie portalu informacyjnego.

Pełna elektroniczna wersja ma postać PDF