Krajowa Rada Sądownictwa 29 sierpnia 2023 r. na posiedzeniu plenarnym zdecydowała o skierowaniu do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją RP art. 87 ust. 1 zdanie drugie ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, który wprowadza możliwość nadania uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego mocy zasady prawnej.
Zasady prawne wiążą wszystkie składy orzekające Sądu Najwyższego i nie jest możliwe odstąpienie od nich bez uprzedniego ponownego rozstrzygnięcia w drodze uchwały przez właściwą izbę, połączone izby lub pełny skład Sądu Najwyższego.
Wybór składu siedmiu sędziów może być dokonywany arbitralnie przez Prezesa Sądu Najwyższego kierującego pracą danej Izby Sądu albo Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i prowadzi do nadzoru nad działalnością sądów powszechnych oraz wojskowych w zakresie orzekania nie przez Sąd Najwyższy, ale jeden z jego organów wykonawczych, jakim jest Prezes Sądu i skład siedmiu sędziów SN.
W ocenie Krajowej Rady Sądownictwa, zaskarżony przepis narusza konstytucyjną zasadę niezawisłości sędziowskiej, prowadząc do wytworzenia - obok Konstytucji i ustaw - dodatkowego wzorca postępowania dla sędziów w postaci zasad prawnych uchwalanych przez niereprezentatywne ciało, jakim jest skład siedmiu sędziów SN, wybierany bez umocowania w Konstytucji RP oraz w oparciu o ustawę dopuszczającą dowolność wyboru składu orzekającego.
Krajowa Rada Sądownictwa podkreśla, że nadzór Sądu Najwyższego nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania powinien mieć charakter porządkujący, tymczasem umożliwienie wydawania zasad prawnych poszczególnym składom sędziowskim nie może mieć miejsca. W skrajnych przypadkach czterech sędziów SN może doprowadzić do związania pozostałych składów określoną wykładnią przepisu.
Rzecznik Prasowy
Krajowej Rady Sądownictwa
