Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa wyraża zaniepokojenie przyjętymi uchwałą Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 czerwca 2022 roku poprawkami do ustawy o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym, przede wszystkim zaś zawartymi w nich rozstrzygnięciami odnoszącymi się do sędziów Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego i wydanych w tej Izbie orzeczeń.

Prace nad nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym, prowadzone w imię i pod hasłami ochrony oraz ugruntowania sędziowskiej niezależności sądów i niezawisłości sędziów, których podstawową instytucjonalną gwarancją jest zasada nieusuwalności sędziego, zaowocowały przyjęciem rozwiązania ostentacyjnie tę zasadę naruszającego, polegającego na usunięciu z urzędu legalnie powołanych sędziów orzekających w znoszonej izbie Sądu Najwyższego. Radykalizm i otwarcie represyjny, a wręcz odwetowy charakter powyższego rozwiązania stanowi zerwanie ciągłości tradycji kultury prawnej niepodległej Rzeczypospolitej, której dzieje nie znały dotąd porównywalnych przykładów wprowadzanej aktem prawotwórczym odpowiedzialności zbiorowej sędziów w postaci anihilacji ich statusu sędziowskiego w związku ze zniesieniem sądu, w którym pełnili swą służbę, a tym bardziej zmianą tylko jego struktury organizacyjnej. Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa przypomina, że jedynym rozwiązaniem respektującym standard wyznaczony przepisem art. 180 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jest w opisanej sytuacji przeniesienie sędziego do innego sądu albo w stan spoczynku z pozostawieniem mu pełnego uposażenia. Uchwalone przez Senat przepisy z całą oczywistością powyższą zasadę naruszają, wprowadzając grupowe złożenie sędziów z urzędu połączone z pozbawieniem ich wszelkiego uposażenia, co więcej – nawet nie w związku ze zniesieniem sądu, ale przekształceniem jego wewnętrznej struktury.

Na podobnie krytyczną ocenę z punktu widzenia standardów konstytucyjnych zasługuje w przekonaniu Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa przyjęta uchwałą Senatu poprawka przewidująca uznanie za nieważne wszystkich orzeczeń zapadłych w Izbie Dyscyplinarnej. Rozwiązanie to istotnie destabilizuje obrót prawny, eliminując z niego szereg cieszących się przymiotem prawomocności orzeczeń, wywiera rujnujący wpływ na powagę Sądu Najwyższego i całego wymiaru sprawiedliwości, ale przede wszystkim narusza elementarną dla funkcjonowania państwa prawa zasadę zaufania obywateli do państwa, w tym jego organów publicznych i trwałości wydawanych przez nie rozstrzygnięć. Zdaniem Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa niepodobna będzie odbudować tego zaufania, jeśli obywatele doświadczą sytuacji, w której jedna decyzja ustawodawcza arbitralną ingerencją zniesie skutki prawne szeregu prawomocnych orzeczeń sądowych, w szczególności korzystnych dla stron rozstrzygnięć uniewinniających albo znoszących w trybie odwoławczym nałożone na nich w pierwszej instancji ograniczenia. Wspomniane rozwiązania stwarzają niebezpieczny precedens na przyszłość.
Zasadnicze zastrzeżenia budzi tryb wprowadzenia omawianych zmian, procedowanych z pominięciem Krajowej Rady Sądownictwa i naruszeniem przysługujących jej uprawnień do opiniowania projektów aktów normatywnych dotyczących sądownictwa i sędziów.

Świadome międzynarodowych aspektów procedowanej nowelizacji, Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa przypomina, że to przepisy Konstytucji wyznaczają nieprzekraczalne granice kształtowania ustawodawstwa zwykłego – ustawy powinny być zgodne z Konstytucją, a Sejm i Senat stanowiąc prawo mogą brać pod uwagę uwarunkowania międzynarodowe, lecz jedynie w granicach ukształtowanych porządkiem konstytucyjnym państwa, których przekraczania nie może uzasadniać powoływaniem się na zobowiązania traktatowe czy treść orzeczeń międzynarodowych organów.

sędzia Dagmara Pawełczyk-Woicka
Przewodnicząca
Krajowej Rady Sądownictwa