OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 26 czerwca 2025 r.

w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń oraz ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń oraz ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia opiniuje go pozytywnie z następującymi uwagami.
Przedstawiony projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń oraz ustawy —Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia ma na celu zminimalizowanie zagrożeń pożarowych. Aby wzmocnić funkcję prewencyjną i sprawiedliwościową prawa karnego sensu largo proponuje się wprowadzenie zmian, które pozwolą na skuteczniejszą walkę z niebezpiecznymi zachowaniami, polegającymi na:

- dokonywaniu czynności mogących spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji,
- niezapewnieniu warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu lub terenu,
- rozniecaniu ognia (albo paleniu tytoniu) poza miej scami wyznaczonymi do tego celu,
- wypalaniu trawy, słomy lub pozostałości roślinnych na polach niezgodnie z przepisami,
- nieostrożnym obchodzeniu się z ogniem.

W uzasadnieniu projektu wskazano, że postępujące zmiany klimatu, w szczególności wzrost temperatury, brak śniegu i zmiana schematu opadowego generują m.in. zwiększone ryzyko pożarowe. To wyższe ryzyko pożarowe
bezpośrednio wpływa zaś na bezpieczeństwo ludzi i zwierząt oraz ochronę mienia i przyrody. Pożary, tak jak inne niekontrolowane, ekstremalne zdarzenia związane z działaniem sił natury, stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, ich mienia, a także świata roślinnego i zwierzęcego.
Mając na uwadze powyższe projektodawca uznał, że zdiagnozowany problem społeczny, bezpośrednio związany z bezpieczeństwem ludzi, ochroną ich mienia oraz ochroną przyrody, generujący znaczne koszty społeczne i finansowe (które mogłyby być przecież przeznaczone przez państwo na inne cele) wymaga interwencji ustawodawczej.
W uzasadnieniu projektu wskazano, że siatka i wysokość kar za wykroczenia określone w art. 82 k.w., obejmujące szereg zachowań mogących wywołać pożar, a w szczególności granice kary grzywny, nie były zmieniane od 27 lat, co było konsekwencją „denominacji” polskiego pieniądza w 1995 r. Również górna granica kwoty mandatu za te wykroczenia nie uległa żadnej zmianie od wejścia Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w życie (17 października 2001 r.), pozostając na tej samej wysokości (500 zł) od 24 lat.
Osiągnięcie celu ustawy nie jest możliwe za pomocą innych środków, dlatego też projektodawca wprowadza zmiany w następujących przepisach Kodeksu Wykroczeń i Kodeksu Postępowania w Sprawach o Wykroczenia:
- art. 24 § 1a k.w.
Projektowana zmiana art. 24 § la k.w. ma na celu zaostrzenie górnej granicy kary grzywny za wykroczenia z art. 82 § 1-3, 4 i 5 k.w. z obecnych 5 000 złotych do 30 000 złotych, w sposób tożsamy do już obowiązującego stanu prawnego w stosunku do wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji.
- art. 82 § 1, § 2, § 3, § 4 i § 5 k.w.
Projektowane zmiany art. 82 § 1-3, 4 i 5 k.w. mają na celu zaostrzenie sankcji karnych przewidzianych za te wykroczenia.
Przepisy art. 82 § 1-3, 4 i 5 k.w. penalizują zachowania polegające na: dokonywaniu czynności mogących spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji (art. 82 § 1 k.w.); niezapewnieniu warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu lub terenu (art. 82 § 2 k.w.); rozniecaniu ognia (albo paleniu tytoniu) poza miejscami wyznaczonymi do tego celu (art. 82 § 3 k.w.); wypalaniu trawy, słomy lub pozostałości roślinnych na polach niezgodnie z przepisami (art. 82 § 4 k.w.); nieostrożnym obchodzeniu się z ogniem (art. 82 § 5 k.w.).
Obecnie wykroczenia z art. 82 § 1, 2, 4 i 5 k.w. są zagrożone karą aresztu, grzywny albo karą nagany. Proponuje się zmianę art. 82 § 1, 2, 4 i 5 k.w. przez wyeliminowanie z katalogu kar kary nagany i dodanie kary ograniczenia wolności.
Natomiast wykroczenie z art. 82 § 3 k.w. obecnie jest zagrożone karą aresztu, ograniczenia wolności, grzywny albo karą nagany. Proponuje się zmianę art. 82 § 3 k.w. przez wyeliminowanie z katalogu kar kary nagany.
- art. 96 § 1ad k.p.s.w
Projektowana zmiana art. 96 § lad k.p.s.w. ma na celu podniesienie w postępowaniu mandatowym za wykroczenia z art. 82 § 1-3, 4 i 5 k.w. kwoty grzywny do wysokości 5 000 złotych (obecnie do 500 złotych), albo 6 000 złotych (obecnie do 1000 złotych), jeśli sprawca jednym czynem popełnia więcej niż jedno wykroczenie, w sposób tożsamy do już obowiązującego stanu prawnego w stosunku do wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji.
Powyższe zmiany polegające na eliminacji z siatki kar za wskazane wykroczenia kary nagany, uzupełnienie tej siatki o karę ograniczenia wolności oraz podniesienie górnej granicy kary grzywny z 5 000 złotych do 30 000 złotych nie tylko nie ograniczą sędziowskiego uznania w ramach sądowego wymiaru kary, ale poszerzą go o nową rodzajowo karę oraz o powiększony zakres możliwej do orzeczenia kary grzywny.
Krajowa Rada Sądownictwa zasadniczo pozytywnie odnosi się do proponowanych zmian.
Niemniej jednak należy wskazać na pewne mankamenty samego uzasadnienia projektu ustawy.
Przede wszystkim należy podkreślić, że nie ma bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy zmianami klimatu wskazanymi w uzasadnieniu projektu a zaprószaniem ognia, czyli celowym lub przypadkowym wzniecaniem pożaru przez człowieka. - są to dwa odrębne zjawiska, których nie można utożsamiać. Faktem jest, że zmiany klimatu - takie jak wzrost temperatur, dłuższe okresy suszy, obniżona wilgotność i wydłużenie sezonu pożarowego - powodują, że środowisko staje się znacznie bardziej podatne na szybkie rozprzestrzenianie się ognia, niezależnie od źródła zapłonu.
Ponadto w projekcie ustawy wskazano, że granice grzywny nie były zmieniane od 27 lat co było konsekwencją „denominacji” polskiego pieniądza w 1995 r., dlatego należy je zmienić podobnie jak w przypadku wykroczeń drogowych. Należy jednak zauważyć, że w projekcie górna granica kary grzywny została zaostrzona sześciokrotnie (z obecnych 5 000 złotych do 30 000 złotych), podczas gdy nie nastąpił w tym czasie sześciokrotny spadek wartości pieniądza.
W ocenie Rady ustawodawca powinien spojrzeć kompleksowo na granice grzywny określone w Kodeksie Wykroczeń a nie podnosić jej granice jedynie w określonych przypadkach.

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF

WP.420.56.2025