OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 18 marca 2025 r.

w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz ustawy - Kodeks karny (druk sejmowy nr 908)

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz ustawy - Kodeks kamy (druk sejmowy nr 908), przekazanym do zaopiniowania przy piśmie Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu z dnia 11 grudnia 2024 r. (znak: SPS-WP.020.300.9.2024), opiniuje go pozytywnie z poniższymi uwagami.
Na wstępie podkreślić należy, że w kompetencji Krajowej Rady Sądownictwa przyznanej treścią art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa leży opiniowanie projektu jedynie w części dotyczącej zmiany treści art. 256 §la kk, stąd ograniczony zakres niniejszej opinii.
Norma prawna zawarta w przepisie objętym jednostką redakcyjną art. 256 § la została wprowadzona ustawą z dnia 7 lipca 2022 roku o zmianie ustawy kodeks kamy i innych ustaw (Dz. U. poz. 2600). Kryminalizuje ona zachowania polegające na propagowaniu ideologii nazistowskiej, komunistycznej, faszystowskiej, jako takich lub jakiejkolwiek innej ideologii odznaczającej się nawoływaniem do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne
lub społeczne.
Stanowi ona znamionowe uzupełnienie obowiązującego wcześniej art. 256 § 1 kk, którego dyspozycja obejmowała propagowanie totalitarnego ustroju państwa, wyłączając przed nawias ustrój nazistowski, komunistyczny i faszystowski. Zawiera również czasownikowe znamię w postaci nawoływania do nienawiści na tle istniejących pomiędzy ludźmi różnic naturalnych bądź światopoglądowych (narodowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych-bez wyznaniowych).
Niniejsza propozycja legislacyjna zawiera wyegzepmlifikowanie z palety „ideologii nawołujących do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne i społeczne” ideologii „Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów frakcja Bandery (OUN-B) i Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA), która doprowadziła do ludobójstwa na Wołyniu i w sąsiednich regionach wiatach 1943-1945”.
Powyższa propozycja przewidująca rozbudowanie treści przepisu kodeksu karnego ma być, w zamyśle projektodawców, zsynchronizowany z propozycją zmiany treści przepisów ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, z których jeden (art. 1 pkt 1 lit. a) opisujący przedmiot regulacji ustawy a drugi (art. 2a) definiujący zbrodnie członków i współpracowników ukraińskich nacjonalistycznych organizacji, wymienia Organizację Ukraińskich Nacjonalistów frakcji Bandery (OUN-B) i Ukraińską Armii Powstańczej (UPA) oraz inne ukraińskich formacji kolaborujące z Trzecią Rzeszą Niemiecką.
Nie negując potrzeby zmian w treści przepisów ustawy o IPN oraz wyciągnięcia przed nawias znamienia czasownikowego propagowania ideologii szeregu organizacji nacjonalistów ukraińskich zauważyć jednak należy, że wyszczególnienie podmiotów w treści proponowanego przepisu Kodeksu karnego jest jednak węższe aniżeli te z treści proponowanych przepisów z ustawy o IPN co nie znajduje racjonalnego uzasadnienia i brak jest do tej kwestii odniesienia w uzasadnieniu zamierzenia nowelizacyjnego. Jeżeli zaś intencją projektodawcy było objęcie znamieniem czasownikowym „publicznego propagowania ideologii” wszystkich tych formacji ukraińskich wymienionych w art. 1 proponowanej ustawy to, unikając niepotrzebnych powtórzeń, należało odesłać do odpowiednich treści ustawy o IPN.
Innym defektem projektu jest modyfikacja treści przebudowywanego przepisu o frazę końcową(1), która stanowi konstatację historyczną nie mająca żadnego znaczenia normatywnego.
Jest wprowadzeniem zdania złożonego, które zgodnie z zasadami techniki legislacyjnej, nie jest właściwą formą konstruowania normy prawnej.

Pełna elektroniczna wersja ma postać PDF

(1) słowa „która doprowadziła do ludobójstwa na Wołyniu i w sąsiednich regionach w latach 1943- 1945"