Opinie, stanowiska, uchwały
- Szczegóły
- Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska
- Data wydarzenia: 18-03-25
- Data końca wydarzenia: 18-03-25
OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 18 marca 2025 r.
w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz ustawy - Kodeks karny (druk sejmowy nr 908)
Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz ustawy - Kodeks kamy (druk sejmowy nr 908), przekazanym do zaopiniowania przy piśmie Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu z dnia 11 grudnia 2024 r. (znak: SPS-WP.020.300.9.2024), opiniuje go pozytywnie z poniższymi uwagami.
Na wstępie podkreślić należy, że w kompetencji Krajowej Rady Sądownictwa przyznanej treścią art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa leży opiniowanie projektu jedynie w części dotyczącej zmiany treści art. 256 §la kk, stąd ograniczony zakres niniejszej opinii.
Norma prawna zawarta w przepisie objętym jednostką redakcyjną art. 256 § la została wprowadzona ustawą z dnia 7 lipca 2022 roku o zmianie ustawy kodeks kamy i innych ustaw (Dz. U. poz. 2600). Kryminalizuje ona zachowania polegające na propagowaniu ideologii nazistowskiej, komunistycznej, faszystowskiej, jako takich lub jakiejkolwiek innej ideologii odznaczającej się nawoływaniem do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne
lub społeczne.
Stanowi ona znamionowe uzupełnienie obowiązującego wcześniej art. 256 § 1 kk, którego dyspozycja obejmowała propagowanie totalitarnego ustroju państwa, wyłączając przed nawias ustrój nazistowski, komunistyczny i faszystowski. Zawiera również czasownikowe znamię w postaci nawoływania do nienawiści na tle istniejących pomiędzy ludźmi różnic naturalnych bądź światopoglądowych (narodowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych-bez wyznaniowych).
Niniejsza propozycja legislacyjna zawiera wyegzepmlifikowanie z palety „ideologii nawołujących do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne i społeczne” ideologii „Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów frakcja Bandery (OUN-B) i Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA), która doprowadziła do ludobójstwa na Wołyniu i w sąsiednich regionach wiatach 1943-1945”.
Powyższa propozycja przewidująca rozbudowanie treści przepisu kodeksu karnego ma być, w zamyśle projektodawców, zsynchronizowany z propozycją zmiany treści przepisów ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, z których jeden (art. 1 pkt 1 lit. a) opisujący przedmiot regulacji ustawy a drugi (art. 2a) definiujący zbrodnie członków i współpracowników ukraińskich nacjonalistycznych organizacji, wymienia Organizację Ukraińskich Nacjonalistów frakcji Bandery (OUN-B) i Ukraińską Armii Powstańczej (UPA) oraz inne ukraińskich formacji kolaborujące z Trzecią Rzeszą Niemiecką.
Nie negując potrzeby zmian w treści przepisów ustawy o IPN oraz wyciągnięcia przed nawias znamienia czasownikowego propagowania ideologii szeregu organizacji nacjonalistów ukraińskich zauważyć jednak należy, że wyszczególnienie podmiotów w treści proponowanego przepisu Kodeksu karnego jest jednak węższe aniżeli te z treści proponowanych przepisów z ustawy o IPN co nie znajduje racjonalnego uzasadnienia i brak jest do tej kwestii odniesienia w uzasadnieniu zamierzenia nowelizacyjnego. Jeżeli zaś intencją projektodawcy było objęcie znamieniem czasownikowym „publicznego propagowania ideologii” wszystkich tych formacji ukraińskich wymienionych w art. 1 proponowanej ustawy to, unikając niepotrzebnych powtórzeń, należało odesłać do odpowiednich treści ustawy o IPN.
Innym defektem projektu jest modyfikacja treści przebudowywanego przepisu o frazę końcową(1), która stanowi konstatację historyczną nie mająca żadnego znaczenia normatywnego.
Jest wprowadzeniem zdania złożonego, które zgodnie z zasadami techniki legislacyjnej, nie jest właściwą formą konstruowania normy prawnej.
(1) słowa „która doprowadziła do ludobójstwa na Wołyniu i w sąsiednich regionach w latach 1943- 1945"
Pełna elektroniczna wersja ma postać PDF
WP.420.116.2024
- Szczegóły
- Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska
- Data wydarzenia: 04-03-25
- Data końca wydarzenia: 04-03-25
OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 4 marca 2025 r.
w przedmiocie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy
- Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (UD153)
Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks kamy, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, przedstawionym przy piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z 28 października 2024 r. (znak: DL-I.400.2.2024), opiniuje projekt z poniższymi uwagami.
W zakresie zmian dotyczących Kodeksu karnego: Zdaniem Krajowej Rady Sądownictwa wprowadzenie modyfikacji ogólnych dyrektyw wymiaru kary poprzez dodanie w art. 53 § 1 kk frazy „potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa” jest zbędne, ponieważ potrzeby w zakresie świadomości prawnej społeczeństwa są zawarte w dotychczasowych celach kary, takich jak zapobiegawcze i wychowawcze oddziaływanie na skazanego zawarte w projektowanym przepisie. Może to prowadzić do niejasności interpretacyjnych i trudności w praktycznym stosowaniu tego przepisu. Wymóg uwzględniania takich potrzeb może prowadzić do nadużyć, zwłaszcza w kontekście działań populistycznych, kiedy kara mogłaby być wymierzana bardziej dla „pokazania surowości” niż dla osiągnięcia rzeczywistych celów resocjalizacyjnych lub zapobiegawczych.
Podobnie negatywnej oceny wymaga usunięcie z omawianego przepisu obowiązek uwzględniania okoliczności obciążających i okoliczności łagodzących - tego rodzaju zmiana sugeruje obniżenie poziomu wyważenia konkretnie orzekanych kar i przeczy zasadzie indywidualizacji kary, która umożliwia sądowi na precyzyjną ocenę sytuacji sprawcy konkretnego czynu zabronionego w konkretnym postępowaniu. Brak tych dyrektyw wydaj e się przeczyć zasadzie humanitaryzmu w prawie karnym.
Wydzielenie do art. 53 § la dyrektywy z ostatniego zdania § 1 tego przepisu komplikuje konstrukcję tego przepisu i może prowadzić do wątpliwości interpretacyjnych i rozbieżności w stosowaniu obu przepisów. W obecnym brzmieniu art. 53 kk nie zachodzi wątpliwość co do integralności ogólnych dyrektyw wymiaru kary, w przeciwieństwie do proponowanej zmiany, która z tego względu może zdestabilizować utrwaloną w orzecznictwie praktykę.
Zmiany proponowane w art. 58 kk polegające na dodaniu § la i Ib sprowadzają się do przeregulowania zasad wymiaru kary dożywotniego pozbawienia wolności oraz kary pozbawienia wolności w wymiarze przekraczającym 15 lat (w obu przypadkach proponuje się wprowadzenie kwalifikowanej przesłanki „wyjątkowych okoliczności).
Projektodawca w szeregu propozycji legislacyjnych ogranicza zakres uznaniowości sędziowskiej przy wymiarze kary co niesie za sobą poważne ryzyko naruszenia fundamentalnych zasad prawa karnego i osłabienia sprawiedliwości wymiaru sprawiedliwości.
- Szczegóły
- Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska
- Data wydarzenia: 05-03-25
- Data końca wydarzenia: 05-03-25
OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 5 marca 2025 r.
w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego
Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, przekazanym przy piśmie Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu z dnia 12 listopada 2024 r. (znak: SPS-WP.020.274.5.2024), opiniuje projekt pozytywnie, z zastrzeżeniami.
UZASADNIENIE
Na wstępnie należy wskazać, że niniejszy projekt był przedmiotem prac Komisji opiniowania aktów prawnych dotyczących sądownictwa.
W uzasadnieniu projektu wskazano, że celem projektowanej nowelizacji jest reforma instytucji tymczasowego aresztowania w Polsce. Obowiązujący stan prawny i wynikająca z niego praktyka sądowa wymagają pilnego dostosowania do standardów wyznaczanych przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej oraz wiążące akty prawa międzynarodowego, w tym Europejską Konwencję Praw Człowieka.
W ustawie zaproponowano następujące rozwiązania:
1. Ograniczenia okresów stosowania tymczasowego aresztowania: pierwszy okres aresztu miał zostać ograniczony do jednego miesiąca, uchylenie przesłanki stosowania aresztu w oparciu o zagrożenie surową karą przed wydaniem jakiegokolwiek wyroku, wprowadzenie fakultatywności stosowania środków zapobiegawczych w przypadku, gdy oskarżony utrudnia ich wykonywanie lub narusza nałożone obowiązki, zastąpienie abstrakcyjnej „uzasadnionej obawy” matactwa, która była instrumentalnie i uznaniowo wykorzystywana do uzasadniania stosowania tymczasowego aresztu - „realną obawą”.
2. Zwiększenie nadzoru sądowego: w przypadku złożenia wniosku o przedłużenie tymczasowego aresztu, prokurator zobowiązany jest wskazać szczegółowo: czynności podjęte w czasie stosowania tego środka, okoliczności uzasadniające jego dalsze stosowanie oraz czynności które prokuratura ma zamiar przeprowadzić w trakcie, wnioskowanego czasu tymczasowego aresztowania.
3. Ułatwienie dostępu do akt w formie elektronicznej: obowiązek prokuratora udostępniania akt w formie elektronicznej na żądanie podejrzanego lub jego obrońcy,
przyspieszenie procesu obrony poprzez łatwiejszy dostęp do materiałów dowodowych.
4. Wprowadzenie minimalnych standardów tzw. „Dyrektywy Obrończej”: konieczność zawiadomienia obrońcy o terminie przesłuchania oskarżonego przed zastosowaniem środka zapobiegawczego, obowiązek pełnienia dyżurów przez adwokatów i radców prawnych, zapewnienie natychmiastowej pomocy prawnej każdemu zatrzymanemu.
Wątpliwość budzi także postulowane przez Projektodawcę ograniczenie maksymalnego czasu trwania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym do jednego miesiąca. Proponowana zmiana brzmienia art. 263 § 1 KPK, polegająca na zastąpieniu wyrazów „3 miesiące” wyrazem „miesiąc” prowadzić będzie do zbędnego ograniczenia zakresu uznaniowości sędziowskiej sądu pierwszej instancji w zakresie samodzielnego określania przez sąd pierwotnego okresu stosowania tymczasowego aresztowania z maksymalnie trzech miesięcy do jednego miesiąca.
Tego rodzaju ograniczenie - znacząco skracające okres, na jaki może być zastosowane tymczasowe aresztowanie w ramach pierwszego postanowienia wydawanego przez sąd - może przeczyć celom stosowania tego środka zapobiegawczego, gdyż okres jednego miesiąca może nie być każdorazowo wystarczający do dokonania odpowiedniej i oczekiwanej koncentracji materiału dowodowego w ramach postępowania przygotowawczego.
Pełna elektroniczna wersja ma postać PDF
- Szczegóły
- Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska
- Data wydarzenia: 05-03-25
- Data końca wydarzenia: 05-03-25
OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 5 marca 2025 r.
w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia nadużywania tymczasowego aresztowania oraz ochrony praw osób tymczasowo aresztowanych
Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z poselskim projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia nadużywania tymczasowego aresztowania oraz ochrony praw osób tymczasowo aresztowanych, przekazanym do zaopiniowania przy piśmie Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu z dnia 12 grudnia 2024 r. (znak: SPS-WP.020.302.6.2024), opiniuje projekt pozytywnie, zgłaszając poniższą uwagę.
Krajowa Rada Sądownictwa - co do zasady - popiera dążenie do reformy mającej na celu dostosowanie przepisów procedury karnej do standardów konstytucyjnych i międzynarodowych w zakresie ochrony praw człowieka oraz propozycję inicjatywy legislacyjnej mającej na celu zmniejszenie liczby przypadków nadużywania tymczasowego aresztowania oraz zapewnienie większej ochrony praw podejrzanych i oskarżonych.
Przedstawiony w projekcie szereg mechanizmów mających temu służyć, takich jak: automatyczne wyłączenie sędziego, który wcześniej orzekł o zastosowaniu lub przedłużeniu tymczasowego aresztowania z dalszego postępowania w tej samej sprawie, zwiększenie dostępności akt postępowania dla obrońcy i podejrzanego, zobowiązanie prokuratora do nakreślenia strategii procesowej związanej z zastosowaniem tymczasowego aresztowania (harmonogramu działań dowodowych oraz jego uzasadnienia), a także propozycja nowych środków zapobiegawczych mających zastąpić tymczasowe aresztowanie, takich jak areszt domowy i dozór elektroniczny, są w ocenie Rady dobrymi postulatami otwierającymi dyskusję na temat zmiany sposobu stosowania środków zapobiegawczych w ramach prowadzonych postępowań przygotowawczych i sądowych na środki mniej represyjne, a dostosowanymi do potrzeby realizacji celów postępowania karnego, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (dalej jako KPK) z zachowaniem zasad z art. 4-7 KPK.
Wątpliwość Krajowej Rady Sądownictwa budzi jednak postulowane przez Projektodawcę ograniczenie maksymalnego czasu trwania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym do jednego miesiąca. Proponowana zmiana brzmienia art. 263 § 1 KPK, polegająca na zastąpieniu wyrazów „3 miesiące” wyrazem „miesiąc” prowadzić będzie do zbędnego ograniczenia zakresu uznaniowości sędziowskiej sądu pierwszej instancji w zakresie samodzielnego określania przez sąd pierwotnego okresu stosowania tymczasowego aresztowania z maksymalnie trzech miesięcy do jednego miesiąca.
Tego rodzaju ograniczenie - znacząco skracające okres, na jaki może być zastosowane tymczasowe aresztowanie w ramach pierwszego postanowienia wydawanego przez sąd - może przeczyć celom stosowania tego środka zapobiegawczego, gdyż okres jednego miesiąca może nie być każdorazowo wystarczający do dokonania odpowiedniej i oczekiwanej koncentracji materiału dowodowego w ramach postępowania przygotowawczego. W tym względzie zasadnym jest, w ocenie Krajowej Rady Sądownictwa, pozostawienie dotychczasowego rozwiązania albo jedynie jego modyfikacja polegająca na rozciągnięciu na prokuratora obowiązku przedstawiania sądowi harmonogramu planowanych czynności procesowych również przy okazji pierwszego orzeczenia o stosowaniu tymczasowego aresztowania, tak jak ma to miejsce w projektowanym art. 263 § 2 zdanie drugie KPK odnośnie do wniosków prokuratora o przedłużenie tymczasowego aresztowania ponad okres, o którym mowa w art. 263 § 1 KPK.
Pełna elektroniczna wersja ma postać PDF
- Szczegóły
- Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska
- Data wydarzenia: 21-02-25
- Data końca wydarzenia: 21-02-25
STANOWISKO
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 21 lutego 2025 r.
w sprawie działań podjętych wobec Sądu Okręgowego w Warszawie
1. Sprzeciw wobec działań naruszających niezależność sądownictwa
Krajowa Rada Sądownictwa wyraża stanowczy sprzeciw wobec decyzji osoby pełniącej funkcję Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie, podjętej za zgodą Ministra Sprawiedliwości, dotyczącej utworzenia przy XII Wydziale Karnym Sądu Okręgowego w Warszawie Sekcji Postępowania przygotowawczego oraz spraw o wydanie wyroku łącznego. Do Sekcji tej skierowano wszystkich sędziów orzekających w pionie karnym I instancji Sądu Okręgowego w Warszawie, powołanych na stanowisko sędziego po 2018 r., przy jednoczesnym delegowaniu przez Ministra Sprawiedliwości pięciu sędziów sądów rejonowych do wykonywania obowiązków orzeczniczych w ich miejsce. Decyzja ta skutkuje ograniczeniem kompetencji dziesięciu sędziów Sądu Okręgowego w Warszawie w zakresie rozpoznawania spraw karnych, co stanowi ingerencję w istotę ich służby sędziowskiej oraz narusza zasady niezależności sądownictwa oraz niezawisłości sędziowskiej, określonych w art. 10 ust. 1, art. 173 oraz art. 178 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Szczególną uwagę zwraca fakt pozbawienia prawa do orzekania sędziów powołanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, którzy na mocy art. 180 ust. 1 Konstytucji RP są nieusuwalni, oraz zastąpienie ich sędziami delegowanymi przez Ministra Sprawiedliwości, podlegającymi możliwości odwołania bez określonej procedury odwoławczej. Taki mechanizm narusza konstytucyjną gwarancję prawa obywateli do rozpoznania sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą, zgodnie z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Instytucja delegacji sędziów, w przedstawionym kształcie, nie zapewnia wystarczających ustrojowych gwarancji niezawisłości, co rodzi wątpliwości co do zgodności z porządkiem konstytucyjnym.
Dodatkowo wskazuje się, że nieprawomocny charakter podziałów czynności, na podstawie których dokonano przydziału spraw w wyżej wskazanej sekcji, jest sprzeczny z art. 22a ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. z 2024 r. poz. 334, ze zm.). W konsekwencji istnieje ryzyko, że orzeczenia wydane w pionie karnym Sądu Okręgowego w Warszawie mogą zostać uznane za dotknięte bezwzględną przyczyną odwoławczą w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego, tj. nienależytą obsadą sądu, co może prowadzić do istotnych skutków procesowych i naruszenia interesów stron postępowania, w tym osób pokrzywdzonych przestępstwami. Brak podstaw traktatowych do ingerencji organów Unii Europejskiej w kształtowanie ustroju sądów państw członkowskich nie zmienia faktu, iż Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zakwestionował zgodność z prawem UE delegacji pionowych dokonywanych przez Ministra Sprawiedliwości.
2. Uwagi dotyczące kryteriów organizacji sekcji
Krajowa Rada Sądownictwa wskazuje na brak spójności i logicznego uzasadnienia przyjętych kryteriów organizacji ww. sekcji. Sprawy o wydanie wyroku łącznego oraz zażalenia na postanowienia prokuratora w przedmiocie odmowy wszczęcia lub umorzenia postępowania przygotowawczego tj. spraw z wykazu „Kp” w oczywisty sposób wchodzą w zakres sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Jednocześnie sędziowie przeniesieni do sekcji zachowują kompetencje do orzekania w sprawach przydzielonych im przed jej utworzeniem, co podważa zasadność wprowadzonego podziału kompetencji i rodzi wątpliwości co do rzeczywistych celów tych działań.
3. Wezwanie do działań naprawczych
Krajowa Rada Sądownictwa wzywa Ministra Sprawiedliwości do niezwłocznego podjęcia działań zmierzających do przywrócenia stanu zgodnego z obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności z zasadami Konstytucji RP oraz ustawą - Prawo o ustroju sądów powszechnych. Podkreśla się konieczność zapewnienia pełnej realizacji zasady niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądownictwa jako fundamentów porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej.
Pełna elektroniczna wersja ma postać PDF
Strona 4 z 99
