w przedmiocie powołania Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury
Na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 269, ze zm.), po zapoznaniu się z pismem Ministra Sprawiedliwości z 24 kwietnia 2024 r. (znak: DKO-VI.5080.5.2024) Krajowa Rada Sądownictwa negatywnie opiniuje kandydaturę Pana prof. dr. hab. Piotra Girdwoynia – adwokata – do pełnienia funkcji Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.
Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury (KSSiP) to instytucja, która została ustanowiona na podstawie ustawy z 23 stycznia 2009 r. Działa ona pod nadzorem Ministra Sprawiedliwości. KSSiP rozpoczęła swoją działalność 4 marca 2009 r. i pełni kluczową rolę w systemie prawnym Polski, ponieważ jest jedyną centralną instytucją odpowiedzialną za kształcenie i doskonalenie kadry sądów powszechnych i prokuratury. To oznacza, że KSSiP ma na celu zapewnienie, że sędziowie i prokuratorzy są odpowiednio przygotowani do wykonywania swoich obowiązków, a także że ich wiedza, w ramach realizacji zadań tej jednostki, jest aktualizowana w zakresie najnowszych zmian i trendów w prawie. Dzięki swojej pracy, KSSiP przyczynia się do utrzymania wysokich standardów w polskim systemie sądownictwa i prokuraturze, co jest kluczowe dla utrzymania sprawiedliwości i praworządności w kraju – jednostka ta odgrywa niezwykle ważną rolę w polskim systemie prawnym.
Krajowa Rada Sądownictwa podkreśla, że powołanie osoby mającej kierować działalnością Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury – jednostki utworzonej przede wszystkim w celu kształcenia i doskonalenia kadr sądów powszechnych – nie może odbywać się z pominięciem europejskich i światowych standardów. Z tych względów instytucja ta powinna być kierowana przez osobę dającą gwarancje realizacji ustawowych obowiązków jednostki, a także gwarancję przygotowania kadry sędziowskiej i prokuratorskiej, nie budzącej w społecznym odczuciu jednostek braku co do bezstronności, niezależności i apolityczności. Procedura kształcenia aplikantów, asesorów i sędziów jest ukształtowana przepisami rangi ustawowej, co ma na celu wzmacnianie ich niezawisłości i niezależności. Krajowa Rada Sądownictwa podkreśla, że realizowanie tej procedury nie może i nie powinno być uzależniane od osobistych poglądów politycznych osoby sprawującej funkcję dyrektora KSSiP.
W ocenie Krajowej Rady Sądownictwa przedstawiony przez Ministra Sprawiedliwości do zaopiniowania kandydat, mimo, że spełnia warunki formalne do pełnienia funkcji dyrektora KSSiP nie daje gwarancji rzetelnego realizowania ustawowego obowiązku bezstronnego i apolitycznego kształcenia kadr sądownictwa i prokuratury. Publiczne kwestionowanie obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej porządku prawnego, wynikającej z art. 87 Konstytucji RP hierarchii źródeł prawa, nadrzędności Konstytucji RP, kwestionowanie konstytucyjnych organów państwa, w tym Krajowej Rady Sądownictwa oraz Trybunału Konstytucyjnego, w ocenie Krajowej Rady Sądownictwa uzasadniają zdecydowanie negatywną ocenę kandydata. Dyrektor KSSiP powinien swoją postawą dawać aplikantom przykład przestrzegania prawa. Prezentowanie postawy pozwalającej na nieuznawanie obowiązujących przepisów prawa oraz wiążących orzeczeń TK wyklucza możliwość realizacji przez KSSiP jej ustawowej funkcji kształcenia kadr sądownictwa i prokuratury.
Krajowa Rada Sądownictwa wyraża głębokie zaniepokojenie publiczną deklaracją kandydata dotyczącą ewentualnego nieprzedstawiania KRS listy klasyfikacyjnej egzaminowanych aplikantów aplikacji sędziowskiej. Po pierwsze obowiązek ustawowy dotyczący przedstawiania listy klasyfikacyjnej wynika z art. 33a ust. 11 ustawy o KSSiP i jest fundamentalnym elementem procesu szkolenia i oceny aplikantów. Lista ta jest nie tylko narzędziem umożliwiającym ocenę postępów aplikantów, ale także mechanizmem zapewniającym przejrzystość i uczciwość procesu. Po drugie, wypowiedź kandydata może sugerować brak zrozumienia dla roli, jaką pełni KSSiP w systemie polskim prawnym. Niezrealizowanie przedmiotowego obowiązku ustawowego może mieć poważne konsekwencje dla jakości funkcjonowania systemu kształcenia i podwyższania kompetencji przyszłych sędziów i prokuratorów. Po trzecie, wypowiedź kandydata może wskazywać na potencjalne problemy z zarządzaniem i reprezentowaniem KSSiP. Jeżeli kandydat na stanowisko kierownicze nie jest w stanie zagwarantować realizacji podstawowych obowiązków ustawowych, może to sugerować brak odpowiednich umiejętności zarządczych lub brak zrozumienia dla roli i obowiązków instytucji, którą ma przewodzić. Podsumowując, wypowiedź kandydata na stanowisko kierownicze w KSSiP, sugerująca brak gwarancji realizacji obowiązku ustawowego dotyczącego przedstawiania listy klasyfikacyjnej egzaminowanych aplikantów, budzi poważne wątpliwości. Takie podejście może mieć negatywny wpływ na zaufanie do instytucji, jakość kształcenia i kompetencji przyszłych sędziów i prokuratorów, a także na ogólny poziom praworządności w Polsce.
Skutkiem niewykonania ustawowego obowiązku będzie nieprzedstawienie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wniosków o mianowanie egzaminowanych aplikantów na stanowiska asesorów sądowych, a w konsekwencji pozbawienie ich możliwości zatrudnienia. Skutkować także będzie destrukcją sądów, przewlekłością postępowań i w konsekwencji naruszeniem prawa obywatela do sądu.
Krajowa Rada Sądownictwa z niepokojem odnotowuje także publiczną deklarację kandydata dotyczącą „weryfikacji” kadry dydaktycznej KSSiP, niemającej merytorycznego uzasadnienia. Wykładowcy KSSiP podlegają ocenie jedynie na podstawie ustawowych kryteriów, które gwarantują najwyższy poziom kształcenia. Dobór wykładowców na podstawie innych, niż merytoryczne kompetencje będzie prowadzić do obniżenia standardów edukacyjnych. Obowiązkiem dyrektora KSSiP jest zapewnienie, aby kierowana przez Niego jednostka wypełniała swe ustawowe kompetencje na podstawie i w granicach prawa.
Krajowa Rada Sądownictwa podkreśla, że powołanie osoby mającej kierować działalnością Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury – jednostki utworzonej przede wszystkim w celu kształcenia i doskonalenia kadr sądów powszechnych – nie może odbywać się z pominięciem europejskich i światowych standardów. Z tych względów instytucja ta powinna być kierowana przez osobę doskonale obeznaną z warsztatem pracy sędziego, posiadającą bogate doświadczenie w tym zakresie oraz świadomą treści i wagi szeroko pojętych zasad sprawowania urzędu sędziowskiego. Wprawdzie art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury przewiduje, że dyrektorem Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury może być wyłącznie sędzia, prokurator, a także osoba posiadająca tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych, sędzia albo prokurator w stanie spoczynku, jednakowoż nie budziło do tej pory wątpliwości kolejnych Ministrów Sprawiedliwości, że jedynie sędzia posiada odpowiednie przymioty do zajmowania przedmiotowego stanowiska.
Zdaniem Rady słusznym jest utrzymanie dotychczasowej praktyki i zaniechanie powoływania Dyrektora KSSiP spoza kręgu sędziowskiego, co byłoby zgodne z opinią Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE) nr 4 (2003) z dnia 27 listopada 2003 r. i nr 10 (2007) z dnia 23 listopada 2007 r. , zbiorem zasad podstawowych „Magna Carta” z 17 listopada 2010 r. (stanowiących podsumowanie głównych wniosków płynących z 12 wcześniejszych opinii CCJE) oraz Zasadami Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości przyjętymi 10 czerwca 2016 r. na Walnym Zgromadzeniu Europejskiej Sieci Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości i sanowałoby także oczywistą wadliwość normy rangi ustawowej, sygnalizowaną przez Krajową Radę Sądownictwa już na etapie formułowania projektu ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury i w następujących latach.
Z powyższych względów osoba kwestionująca konstytucyjne organy państwa polskiego i deklarująca gotowość do braku realizacji ustawowych obowiązków nie powinna pełnić jakiejkolwiek funkcji w jednostce państwowej, zwłaszcza odpowiedzialnej za kształcenie i doskonalenie kadry sądów powszechnych i prokuratury. Dlatego też Krajowa Rada Sądownictwa negatywnie opiniuje kandydaturę Pana prof. dr. hab. Piotra Girdwoynia – adwokata – do pełnienia funkcji Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.
Wiceprzewodniczący
Krajowej Rady Sądownictwa
sędzia Stanisław Zdun
