Na podstawie art. 16 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 269 ze zm.) Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa – organu stojącego na straży niezależności sądów w myśl art. 186 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, po zapoznaniu się z pismem sędziego Stanisława Olchowego z dnia 3 stycznia 2024 r., stwierdza, co następuje.

1. Zgodnie z treścią pisma, sędzia Stanisław Olchowy rozpoczął dnia 19 grudnia 2023 r. kadencję prezesa Sądu Okręgowego w Radomiu. Następnie w dniu 29 grudnia 2023 r. została mu doręczona decyzja Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 grudnia 2023 r. uchylająca decyzję z dnia 30 października 2023 r. o powołaniu go z dniem 19 grudnia 2023 r. do pełnienia funkcji Prezesa Sądu Okręgowego w Radomiu (znak: DKO-I.562.92.2023).Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa w dniu 10 stycznia 2024 r. zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o udzielenie wyjaśnień w przedmiocie okoliczności przedstawionych w piśmie sędziego Stanisława Olchowego, jednak Minister Sprawiedliwości do dnia 19 stycznia 2024 r. nie udzielił odpowiedzi.

2. W tym stanie rzeczy Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa zwraca uwagę, że odwołanie prezesa Sądu Okręgowego w Radomiu zostało dokonane z pominięciem trybu określonego w art. 27 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 217 ze zm. – dalej: u.s.p.), bez udziału Kolegium Sądu oraz Krajowej Rady Sądownictwa, a akt odwołania go z funkcji doręczono w dniu 29 grudnia 2023r. – tj. po dziesięciu dniach od rozpoczęcia kadencji.

3. Akt odwołania z funkcji prezesa, stanowiący oświadczenie woli organu władzy wykonawczej, wywołuje skutki w sferach zarówno prawa ustrojowego, jak i indywidualnych praw i obowiązków dopiero z chwilą jego notyfikacji właściwemu sądowi – to jest z momentem wprowadzenia go do obrotu prawnego. Jego egzystencja prawna rozpoczyna się w chwili jego doręczenia. Nieprawidłowe doręczenie jest równoznaczne z jego nieistnieniem w obrocie prawnym (zob. wyroki NSA: z 11 grudnia 2007 r. o sygn. akt II OSK 1650/06, LEX nr 456865; z 23 stycznia 2009 r. o sygn. akt I OSK 1467/08, LEX nr 1381151; z 19 maja 2006 r. o sygn. akt I OSK 1176/05, LEX nr 236587, z 21 października 2008 r. o sygn. akt II GSK 800/08, LEX nr 565691).

4. Akceptacja możliwości wejścia do obrotu prawnego aktu zawierającego oświadczenie woli Ministra Sprawiedliwości bez jego doręczenia prowadziłoby do skutków sprzecznych z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego i wywodzoną z niej zasadą ochrony zaufania do państwa, o których mowa w art. 2 Konstytucji RP, oraz zasadą praworządności wyrażoną w art. 7 Konstytucji RP.

5. Możliwość skutecznej zmiany aktu powołania sędziego na funkcję prezesa Sądu Okręgowego w Radomiu bez konieczności zachowania trybu określonego w art. 27 u.s.p. możliwa była do momentu objęcia funkcji. Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa wskazuje, że po objęciu funkcji do jego odwołania konieczne jest zastosowanie trybu wynikającego z art. 27 u.s.p.

6. Zgodnie z art. 27 § 1 i 2 u.s.p. prezes sądu może zostać odwołany przez Ministra Sprawiedliwości po zaistnieniu przesłanek ustawowych z § 1 tego przepisu po zasięgnięciu opinii kolegium właściwego sądu. Zgodnie z art. 27 § 5 u.s.p. pozytywna opinia kolegium właściwego sądu upoważnia Ministra Sprawiedliwości do odwołania jego prezesa, natomiast w myśl z art. 27 § 5a u.s.p. jeżeli opinia kolegium właściwego sądu w przedmiocie odwołania jego prezesa albo wiceprezesa jest negatywna, Minister Sprawiedliwości może przedstawić zamiar odwołania, wraz z pisemnym uzasadnieniem, Krajowej Radzie Sądownictwa. Negatywna opinia Krajowej Rady Sądownictwa jest dla Ministra Sprawiedliwości wiążąca, jeżeli uchwała w tej sprawie została podjęta większością dwóch trzecich głosów.

7. Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa wskazuje, że odwołanie Prezesa Sądu Okręgowego w Radomiu nastąpiło bez podstawy prawnej. W demokratycznym państwie prawa organy władzy publicznej mogą działać tylko na podstawie prawa, w granicach kompetencji wynikających z norm prawnych.

8. Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa wzywa Ministra Sprawiedliwości do uchylenia aktu odwołania z dnia 15 grudnia 2023 r. i w przypadku zamiaru odwołania prezesa – do zastosowania trybu określonego w art. 27 u.s.p.

Przewodniczący
Krajowej Rady Sądownictwa
sędzia Dagmara Pawełczyk-Woicka