w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy – Prawo o prokuraturze
Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy – Prawo o prokuraturze, przekazanym w dniu 3 października 2022 r. do zaopiniowania przy piśmie Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu (znak: SPS-WP.020.256.5.2022), zgłasza poniższe uwagi.
Rada zauważa, że proponowane zmiany ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych prowadzą do nałożenia dodatkowych obowiązków na prezesów sądów rejonowych i okręgowych, które nie zostały przez projektodawcę należycie uzasadnione, co uniemożliwia właściwą ocenę zaproponowanych rozwiązań legislacyjnych. W tym względzie należy wskazać, że w uzasadnieniu ustawy wyjaśniono jedynie, że dodanie do ustawy art. 22c może być pomocne jednostkom samorządu terytorialnego przy podejmowaniu decyzji dotyczących funkcjonowania lub organizacji instytucji samorządowych, a rozszerzenie katalogu informacji o sędziach udostępnianych publicznie zwiększy zakres dostępnych zainteresowanym informacji dotyczących sędziów. Nie wyjaśniono w żaden sposób dlaczego zaistniała potrzeba powyższych zmian oraz w jaki sposób wpłyną one na podmioty, których one dotyczą – jak wzmocnią kompetencję jednostek samorządu terytorialnego oraz jak wpłyną na sytuację obywateli i realizację prawa dostępu sądu. Nie uzasadniono tym samym celowości i niezbędności proponowanych zmian oraz nie wykazano, że założone przez projektodawcę cele mogą zostać osiągnięte jedynie za pomocą interwencji ustawodawczej prowadzącej do zmiany podstawowej dla ustroju sądownictwa polskiego ustawy.
Jednocześnie należy podnieść, że proponowane rozszerzenie zakresu informacji na temat pierwszych i kolejnych powołań sędziów ogłaszanej w Biuletynie Informacji Publicznej o: wykształcenie sędziego, poprzednie miejscach pracy, liczbę spraw rozstrzygniętych przez sędziego w ciągu roku oraz liczbie wydanych przez niego orzeczeń z podziałem na te utrzymane i te uchylone/zmienione oraz dorobku naukowym sędziego doprowadzi do braku jednolitości przedstawianej przez prezesów sądów informacji. Nie będzie również możliwe przedstawienie informacji dotyczącej spraw rozstrzygniętych przez danego sędziego w stosunku do sędziów dopiero rozpoczynających pracę, a informacja o liczbie wydanych orzeczeń z podziałem na te utrzymane i uchylone/zmienione będzie nieobiektywna i może stawiać niektórych sędziów, rozpoznających sprawy skomplikowane i wielotomowe w niekorzystnym świetle w oczach obywateli w porównaniu do sędziów orzekających w wydziałach z dużym wpływem mniej pracochłonnych postepowań. Żądane przez projektodawcę dane statystyczne nie będą miały zatem wartości przy ocenie pracy sądownictwa krajowego, a wprowadzać mogą jedynie niepotrzebne wątpliwości uczestników postępowania i podważać niezawisłość oraz autorytet sędziów. Co więcej, nie każdy sędzia dysponuje dorobkiem naukowym, co w żaden sposób nie czyni go mniej przygotowanym do pracy orzeczniczej, gdyż praca naukowa nie jest warunkiem koniecznym do powołania na stanowisko sędziego. Stanowi ona jedynie jedną z przesłanek oceny posiadanej przez sędziego wiedzy w ramach postępowania prowadzonego przed Krajową Radą Sądownictwa obok sporządzonej na temat danego sędziego oceny kwalifikacji. Diametralnie inna informacja o przebiegu drogi zawodowej byłaby zamieszczana odnośnie osób, które w przeszłości wykonywały wolne zawody prawnicze i prowadziły działalność gospodarczą, a osób zatrudnionych na przykład w ramach stosunku pracy. Nie wyjaśniono również czemu miałoby służyć podanie takiej informacji i w jaki sposób zmieniałoby to sytuację uczestników postępowań sądowych, a co za tym idzie jaki jest zamierzony przez projektodawcę skutek polecenia nowelizującego. Status sędziów powołanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do pełnienia urzędu jest niezależny od ich poprzednich miejsc pracy, a moc wydawanych orzeczeń niezależna od tego rodzaju okoliczności. Takie informacje są w ocenie Rady nieprzydatne i zbędne oraz nie powinny być publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. Ponadto, należy podnieść, że powyższe informacje przewidziane przez projektodawcę są w dużej mierze zawarte w uzasadnieniach uchwał Krajowej Rady Sądownictwa dotyczących wniosków o powołanie na stanowiska sędziowskie i zgodnie z art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa podlegają publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej.
Tym samym Rada nie dopatrzyła się celowości proponowanych zmian legislacyjnych, a sam projektodawca nie uzasadnił w sposób należyty złożonego projektu ustawy co uniemożliwia pozytywne zaopiniowanie projektu i uznanie, że jest on zasadny i niezbędne jest podjęcie prac ustawodawczych w tym względzie.
