1. Na podstawie art. 186 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 3 ust. 1 pkt 5
w zw. z art. 16 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa – organu stojącego na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów – stwierdza, że posiedzenie Kolegium Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w dniach 15 i 16 stycznia 2024 r., którego przedmiotem było zaopiniowanie wniosku Ministra Sprawiedliwości w sprawie odwołania prezesa i wiceprezesów sądu, z uwagi na udział w głosowaniu osoby nieuprawnionej odbyło się sprzecznie z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 217 ze zm. – dalej: u.s.p.), czego konsekwencją jest nieważność „uchwał” pozytywnie opiniujących wniosek o odwołanie Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu oraz jego Wiceprezesów.

2. Minister Sprawiedliwości wnioskiem z dnia 15 stycznia 2024 r. zwrócił się do Kolegium Sądu Apelacyjnego w Poznaniu o wydanie opinii w przedmiocie odwołania prezesa i wiceprezesów sądu, jednocześnie zawieszając ich w trybie art. 27 § 3 u.s.p. i powierzając wykonywanie funkcji prezesa sądu najstarszemu służbą przewodniczącemu wydziału tego sądu.

3. Pełnienie funkcji prezesa sądu nie wiąże się z uzyskaniem członkostwa w kolegium. To prezes sądu i tylko prezes sądu z chwilą powołania na to stanowisko staje się z mocy prawa członkiem kolegium jako osoba fizyczna i pozostaje nim do chwili odwołania z funkcji prezesa. Powierzenie „wykonywania funkcji prezesa” nie wiąże się z uzyskaniem członkostwa w kolegium przez osobę wykonującą funkcję prezesa sądu na podstawie art. 22b § 2 w zw. z 27 § 3 u.s.p. Za tą tezą przemawia art. 27 § 3 i 4 u.s.p. W § 3 Minister Sprawiedliwości uzyskał prawo do zawieszenia prezesa z jednoczesnym zwróceniem się z wnioskiem o wyrażenie opinii co do odwołania, a kolejny § 4 stanowi, że prezes, którego dotyczy wniosek, nie głosuje nad tą opinią. Skoro w § 4 nie odróżnia się prezesa zawieszonego od niezawieszonego, to przepis dotyczy każdego prezesa, na co wskazuje także umiejscowienie przepisu.

4. Zawieszenie przez Ministra Sprawiedliwości dotyczy tylko wykonywania kompetencji ustawowych prezesa sądu (art. 22 u.s.p), a sprawowanie funkcji członka kolegium jest odrębną funkcją, nabywaną z mocy prawa z chwilą powołania na prezesa. Odrębne wyznaczanie przez prezesa sądu sędziego zastępującego go w kierowaniu sądem (art. 22b § 1 u.s.p.) oraz sędziego zastępującego go na posiedzeniu kolegium (art. 28 § 2 u.s.p.) świadczy, iż kompetencje prezesa i członka kolegium są odrębne. Zawieszenie prezesa sądu nie stoi na przeszkodzie realizacji upoważnienia udzielonego w trybie art. 28 § 2 u.s.p., czyli wykonywaniu przez upoważnionego sędziego uprawnień prezesa sądu jako członka kolegium w jego zastępstwie.

5. Na podstawie art. 28 § 8 u.s.p. posiedzenia kolegium zwołuje prezes sądu – nie jako członek kolegium, lecz jako prezes sądu. Po zawieszeniu prezesa, o ile posiedzenie nie zostało już zwołane, posiedzenie zwołuje wiceprezes sądu lub sędzia wykonujący funkcję prezesa. Ten ostatni nie bierze jednak udziału w posiedzeniu kolegium sądu, a jedynie przedstawia swoje wnioski na piśmie, chyba że kolegium zechce go wysłuchać. Zawieszony prezes bierze nadal udział w obradach kolegium sądu i głosuje nad jego uchwałami – z wyłączeniem głosowania nad opinią w przedmiocie jego odwołania (art. 27 § 3 i 4 u.s.p.). Jest to konsekwencją faktu, że zawieszenie przez Ministra Sprawiedliwości prezesa sądu dotyczy tylko wykonywania jego kompetencji ustawowych określonych w art. 22 u.s.p. natomiast nie dotyczy ustawowych kompetencji związanych z członkostwem w kolegium. Prezesi sądów-członkowie kolegium pomimo ich zawieszenia przez Ministra Sprawiedliwości w czynnościach w trybie art. 27 § 3 u.s.p. nadal są członkami kolegium i mogą czynnie i skutecznie uczestniczyć w jego pracach – z wyłączeniem możliwości głosowania nad opinią w przedmiocie swego odwołania.

6. Przepis art. 22b § 2 w zw. z art. 27 § 3 u.s.p. jednoznacznie stanowi, kto wykonuje funkcję zawieszonego prezesa sądu, a Minister Sprawiedliwości nie ma kompetencji do zmiany tej osoby. Prawo i obowiązek wykonywania funkcji zawieszonego prezesa powstaje z mocy prawa i powierzenie tych obowiązków mocą decyzji Ministra Sprawiedliwości nie miało podstaw prawnych. Najstarszy służbą przewodniczący wydziału objął te obowiązki z mocy prawa, na skutek zawieszenia Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu.

7. Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa wzywa właściwe organy Sądu Apelacyjnego w Poznaniu do ponownego przeprowadzenia posiedzenia kolegium zgodnie z treścią art. 27-28 u.s.p., zaś Ministra Sprawiedliwości – do zwrócenia się do tego kolegium o prawidłowe zaopiniowanie jego wniosków o odwołanie Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu oraz Wiceprezesów tego Sądu.

Przewodniczący
Krajowej Rady Sądownictwa
sędzia Dagmara Pawełczyk-Woicka