UCHWALA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 8 października 2025 r.
w sprawie skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2025 r. zmieniającego rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 1325)

I. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 i art. 188 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm., dalej: ,,Konstytucja RP"), Krajowa Rada Sądownictwa wnosi o stwierdzenie, że:
- rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2025 r. zmieniające rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2024 poz. 867 i 1444 oraz z 2025 r. poz. 2) w całości, tj. §§ 1 do 4, jest niezgodne z art. 41 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 334, dalej: ,,p.u.s.p."), a przez to jest niezgodne z art. 2, art. 7 w zw. z art. 186 ust. 1 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, albowiem zostało wydane przez Ministra Sprawiedliwości bez zachowania trybu wymaganego przepisami prawa do jego wydania, to jest bez zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Sądownictwa;
- rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2025 r. zmieniające rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2024 poz. 867 i 1444 oraz z 2025 r. poz. 2) w całości, tj. §§ 1 do 4, jest niezgodne art. 2, art. 7 w zw. z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, albowiem zostało wydane przez Ministra Sprawiedliwości z naruszeniem mających moc powszechnie obowiązującą i ostatecznych wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 maja 2024 r. sygn. akt U 1/24 i wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2025 r. sygn. akt U 16/24
- § 1 pkt 2, pkt 3, pkt 4, pkt 6 lit „b” rozporządzenia z dnia 29 września 2025 r. zmieniającego rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2024 poz. 867 i 1444 oraz z 2025 r. poz. 2) jest niezgodny z art. 41 § 1 p.u.s.p., a przez to jest niezgodny z art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 i art. 178 ust. 1 RP i art. 45 ust. 1 Konstytucji.

II. Na podstawie art. 36 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393) w zw. z art. 7301 § 1 i 2 w zw. z art. 732 i art. 755 § 1 k.p.c. Krajowa Rada Sądownictwa wnosi o udzielenie zabezpieczenia do czasu wydania przez Trybunał Konstytucyjny ostatecznego orzeczenia, w sprawie inicjowanej wnioskiem Krajowej Rady Sądownictwa, poprzez:
- zakazanie Ministrowi Sprawiedliwości i podległym mu prezesom sądów oraz osobom pełniącym funkcje prezesów sądów dokonywania jakichkolwiek czynności z zakresu administracji sądowej, mających na celu wykonanie §51a Regulaminu urzędowania sądów powszechnych wprowadzanego zaskarżonym - rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2025 r. zmieniającym rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2024 poz. 867 i 1444 oraz z 2025 r. poz. 2)

III. Krajowa Rada Sądownictwa zastrzega możliwość uzupełnienia argumentacji w razie podniesienia przez Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego nowych tez uzasadniających odstępstwo od wskazanego podstawowego wzorca kontroli konstytucyjności na rzecz innych wartości chronionych konstytucyjnie.

IV. Do reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, wraz z prawem do modyfikowania treści wniosku Krajowa Rada Sądownictwa upoważnia sędziów: dra Macieja Nawackiego, dr Annę Dalkowską i Joannę Kołodziej-Michałowicz.

UZASADNIENIE

I. Legitymacja Krajowej Rady Sądownictwa do wystąpienia z wnioskiem w niniejszej sprawie:

1. Krajowa Rada Sądownictwa ( dalej także jako: ,,KRS" lub „Rada") wywodzi swoją legitymację w przedmiocie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej wskazanych przepisów Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2025 r. zmieniające rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2024 poz. 867 i 1444 oraz z 2025 r. poz. 2) dalej: ,,Rozporządzenie") z treści art. 186 ust. 2 Konstytucji RP. Przepis ten stanowi podstawę normatywną uprawnienia Rady do występowania do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Z kolei art. 191 ust. 2 pkt 2 Konstytucji RP, wskazuje Radę jako podmiot legitymowany do wszczęcia przedmiotowego postępowania.
2. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 lipca 2007 r., sygn. K 25/07 (OTK-A 2007, Nr 7, poz. 80), stwierdził, że „Rada - jak żaden inny konstytucyjny organ państwa - jest powołana do ochrony niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Wskazał, że systematyka Konstytucji nakazuje, aby uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa były traktowane całościowo, zaś kwestia stania na straży nie ogranicza się jedynie do monopolu w zakresie opiniowania nominacji sędziowskich czy też projektów przepisów w zakresie określonym przez art. 186 ust. l Konstytucji, ale również, w razie uznania przez Radę takiej konieczności, do skorzystania z uprawnienia określonego w art. 186 ust. 2 Konstytucji, czyli wystąpienia do Trybunału". Pojęcie „straży", o której mowa w art. 186 ust. l Konstytucji, obejmuje czuwanie nad brakiem zagrożeń dla niezależności sądów i niezawisłości sędziów w systemie prawnym (wyrok z 28.11.2007 r., sygn. K 39/07, OTK-A 2007, Nr 10, poz. 129). Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego stanowi utrwaloną linię orzeczniczą; również w uzasadnieniu wyroku z 8 listopada 2023 r. sygn. akt K 1/23, Trybunał przypominał, w sytuacji zakwestionowania legitymacji Rady przez Rzecznika Praw Obywatelskich, iż „KRS - stosownie do art. 186 ust. 1 Konstytucji - stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów i wyłącznie w tych sprawach może wystąpić do Trybunału z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych (art. 191 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 186 ust. 2 Konstytucji)".
3. Zaskarżone przepisy Rozporządzenia wprowadzają kluczową zmianę w zakresie przydziału spraw do rozpoznania w składach wieloosobowych, tj. odstępstwo od stanowionego ustawą losowego systemu przydziału spraw. Ponownie wprowadzają zmiany między innymi w zakresie zasad zmniejszenia przydziału spraw ze względu na pełnione funkcje i usprawiedliwione nieobecności, zakładają przy tym zwiększenie sędziom będącym członkami Krajowej Rady Sądownictwa oraz sędziom delegowanym do Biura Krajowej Rady Sądownictwa, wskaźnika udziału w przydziale spraw z 25% do 80%.
4. W literaturze wskazuje się, że przepisy poddane kontroli we wniosku Rady muszą dotyczyć sytuacji prawnej sądów lub sędziów. Przepisy te muszą też oddziaływać, chociażby potencjalnie, na sferę niezależności sądów i niezawisłość sędziowską (zob. Z. Gromek, Legitymacja Krajowej Rady Sądownictwa w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym [w:] Ustrój polityczny państwa. Polska, Europa, świat, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013, s. 62). Z taką sytuacją mamy do czynienia w odniesieniu do kwestionowanego aktu prawnego, albowiem dotyczy on kształtowania składu sądu, tj. podstawowej kwestii w zakresie realizacji prawa do sądu.
5. Za legitymacją Rady do występowania z przedmiotowym wnioskiem przemawia również fakt, iż to właśnie na wniosek Rady Trybunał Konstytucyjny orzekał w sprawach o sygn. akt U 1/24, U 16/24, których to spraw dotyczy zarzut wtórnej niekonstytucyjności rozporządzenia. W sytuacji, w której Minister Sprawiedliwości narusza wyroki Trybunału Konstytucyjnego, Rada nie tylko jest uprawniona, ale również zobowiązania do złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego.
6. Konstytucja RP, jak również ustawa z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072) nie wymagają wykazania przez Radę związku kwestionowanego przez nią aktu normatywnego z jej zakresem działania, o którym mowa w art. 186 ust. 2 Konstytucji RP, jak to ma miejsce w wypadku legitymacji podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji. Powyższe oznacza, że jeśli przedmiotem niniejszego wniosku są przepisy aktu normatywnego, w tym wypadku rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, które dotyczą niezawisłości sędziów i niezależności sądów, a budzą przy tym uzasadnioną wątpliwość co do zgodności przepisów z Konstytucją RP, Krajowa Rada Sądownictwa jest legitymowana do wystąpienia z wnioskiem o kontrolę ze wzorcami konstytucyjnymi w zakresie oznaczonym w petitum wniosku.

II. Zaskarżone przepisy, ich kontekst normatywny i faktyczny
7. Wyrokiem z dnia 16 maja 2024 r. sygn. akt U 1/24 Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 lutego 2024 r. zmieniającego rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 149) (dalej: Regulamin) jest niezgodny z art. 7 w związku z art. 186 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2, art. 178 ust. 1, art. 179 i art. 190 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż wyrok usuwa z systemu prawnego skutek, jaki wywierało zakwestionowane rozporządzenie zmieniające. Oznacza to, że § 43 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2514, ze zm.) nie zawiera ust. 1a oraz 1b wprowadzonych zakwestionowanym rozporządzeniem.
8. W Dzienniku Ustaw z 2024 r. poz. 867 na podstawie obwieszczenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 czerwca 2024 r. ogłoszono tekst jednolity Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych. Zgodnie z obwieszczeniem tekst jednolity obejmował zmiany wprowadzone rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 lutego 2024 r. zmieniającym rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 149). Minister Sprawiedliwości tym samym nie wykonał wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 maja 2024 r.
9. Wyrokiem z dnia 6 marca 2025 r. sygn. akt U 16/24 Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 września 2024 r. zmieniające rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 1444) jest niezgodne z art. 2, art. 7 w związku z art. 186 ust. 1 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż wyrok usuwa z systemu prawnego skutek, jaki wywierało zakwestionowane rozporządzenie zmieniające.
10. Pismem z dnia 14 sierpnia 2025 r. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości skierował do Krajowej Rady Sądownictwa projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (numer w wykazie prac legislacyjnych Ministra Sprawiedliwości – B912). Zwrócił się o przedstawienie opinii w terminie 10 dni, zastrzegając, iż brak odpowiedzi w wyznaczonym terminie zostanie uznany za przedstawienie opinii pozytywnej.
11. Załączony do pisma Podsekretarza Stanu projekt rozporządzenia z 14 sierpnia 2025 r. nr B912 przedstawiono o następującej treści:
§ 1. W rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 867 i 1444 oraz z 2025 r. poz. 2) wprowadza się następujące zmiany:
1) w § 49 w ust. 4 zdanie drugie otrzymuje brzmienie: „Po okresie wstrzymania sprawy przydziela się w kolejności dni wpływu, chyba że sprawa podlega przydziałowi po uzupełnieniu braków.”;
2) w § 50:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Sprawy rozpoznawane w składzie 3 sędziów SLPS przydziela referentom. Pozostałych dwóch członków składu wyznacza przewodniczący wydziału.”,
b) uchyla się ust. 2 i 3;
3) uchyla się § 51;
4) w § 53:
a) w ust. 1 wyrazy „zarządza dodatkowo wylosowanie” zastępuje się wyrazami „wyznacza dodatkowo”,
b) ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, przewodniczący wydziału może wyznaczyć także sędziów, dla których podział czynności nie przewiduje orzekania w sprawach tego rodzaju. Przewodniczący wydziału może przy wyznaczaniu nie uwzględnić sędziów, którzy odbyli największą liczbę sesji w charakterze członka składu niebędącego referentem.”,
c) w ust. 3 wyrazy „zarządzić losowanie” zastępuje się wyrazem „wyznaczyć”;
5) w § 61:
a) w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie: „1) przekazaniem sprawy do innego sądu lub innego wydziału tego samego sądu, przekazaniem na podstawie art. 618 § 2 K.p.c. lub przekazaniem do innego organu;”,
b) dodaje się ust. 3 w brzmieniu: „3. SLPS przydziela referentowi dodatkową sprawę tej samej kategorii w przypadku przekazania sprawy innemu referentowi na podstawie § 67 ust. 3a lub wskutek zarządzenia przydziału spraw, o którym mowa w § 67 ust. 3b.”; 6) w § 65 ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3. Po wydaniu aktu delegowania sędziego do pełnienia czynności lub prowadzenia zajęć szkoleniowych w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury przewodniczący wydziału zarządza: 1) częściowy podział referatu sędziego w taki sposób, by liczba spraw odpowiadała nowemu wskaźnikowi procentowego udziału w przydziale wpływających do wydziału spraw określonemu dla tego sędziego; 2) wstrzymanie przydziału we wszystkich kategoriach spraw do czasu osiągnięcia przez referat sędziego wielkości mniejszej niż iloczyn średniej wielkości referatu w wydziale i nowy wskaźnik procentowy udziału w przydziale wpływających do wydziału spraw określony dla tego sędziego.”;
7) w § 67:
a) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu: „2a. W razie przydzielenia do wydziału sędziego, któremu w trakcie delegowania na podstawie art. 77 § 9 ustawy przydzielono sprawy w tym wydziale, liczbę spraw, których przydzielenie temu sędziemu przewodniczący wydziału zarządza na podstawie ust. 1, pomniejsza się o liczbę spraw niezakończonych, przydzielonych w trakcie delegowania.”,
b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a i 3b w brzmieniu:
„3a. W razie powrotu referenta, którego referat został podzielony, przewodniczący wydziału może zarządzić przekazanie wszystkich albo części spraw z podzielonego referatu, w których nie podjęto żadnych czynności, z wyjątkiem czynności należących do spraw pilnych, o których mowa w § 2 pkt 5 lit. a–d, j i s, do referatu tego referenta.
3b. W razie przydzielenia do wydziału kolejnego sędziego lub asesora sądowego, jeżeli czas oczekiwania na rozprawę przekracza 12 miesięcy od daty wpływu sprawy do sądu, przewodniczący może zarządzić przydział przez SLPS nowemu referentowi spraw przydzielonych innym referentom, w których nie podjęto żadnych czynności, z wyjątkiem czynności należących do spraw pilnych, o których mowa w § 2 pkt 5 lit. a–d, j i s, pod warunkiem, że łączna liczba takich spraw w danej kategorii w wydziale jest większa niż 50 % liczby spraw, których przydzielenie temu sędziemu przewodniczący wydziału zarządza na podstawie ust. 1. Przydziału dokonuje się przez wylosowanie spraw w liczbie określonej przez przewodniczącego wydziału, nie większej niż 50 % liczby spraw, których przydzielenie temu sędziemu przewodniczący wydziału zarządza na podstawie ust. 1, spośród wszystkich spraw spełniających kryteria określone w zdaniu pierwszym.”,
c) ust. 4 otrzymuje brzmienie: „4. W przypadku zwiększenia wskaźnika przydziału w określonej kategorii przewodniczący wydziału zarządza przydzielenie sędziemu w tej kategorii liczby spraw stanowiącej iloczyn liczby spraw odpowiadającej średniej wielkości referatu w tej kategorii w wydziale oraz różnicy nowego i dotychczasowego wskaźnika przydziału. W celu szybszej realizacji przydziału przewodniczący wydziału może zwiększyć udział tego sędziego w przydziale do 75 % spraw podlegających przydziałowi w danej kategorii.”;
8) w § 68 w ust. 1 w pkt 2:
a) lit. b otrzymuje brzmienie: „b) co najmniej 90 % ‒ dla zastępcy przewodniczącego wydziału liczącego do 15 orzeczników, kierownika sekcji, rzecznika prasowego w sądzie okręgowym, w którego obszarze właściwości limit etatów sędziowskich wynosi mniej niż 300, koordynatora do spraw mediacji w sądzie okręgowym, w którego obszarze właściwości limit etatów sędziowskich wynosi mniej niż 300, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającego przy sądzie apelacyjnym albo sądzie okręgowym, prezesa sądu dyscyplinarnego oraz sędziego, któremu powierzono zastępowanie sędziego orzekającego w sprawach prowadzonych na podstawie Konwencji haskiej,”,
b) lit. i otrzymuje brzmienie: „i) co najmniej 5 % i nie więcej niż 10 % ‒ dla sędziego delegowanego do pełnienia obowiązków dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, jego zastępcy, kierownika działu albo sekcji w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych oraz Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych,”,
c) dodaje się lit. j w brzmieniu: „j) co najmniej 5 % i nie więcej niż 15 % ‒ dla sędziego będącego przewodniczącym, zastępcą przewodniczącego albo członkiem komisji, o której mowa w art. 12a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2025 r. poz. 780).”;
9) w § 69:
a) ust. 1–3 otrzymują brzmienie: „1. Plan zastępstw określa zastępców (sędziów, asesorów sądowych i ławników) na każdy dzień roboczy, a także określa osoby zastępujące zastępców w przypadku ich nieobecności, o ile wyznaczono jednego zastępcę. 2. Plan dyżurów określa sędziów pełniących dyżur na każdy dzień, a także określa osoby zastępujące sędziów wyznaczonych do pełnienia dyżuru w przypadku ich nieobecności, o ile wyznaczono jednego sędziego pełniącego dyżur. 3. Plany zastępstw i dyżurów określają ponadto wydziały lub rodzaje spraw przypisane zastępcom i pełniącym dyżur oraz kolejność podejmowania czynności w zastępstwie i przydziału spraw pełniącym dyżur w przypadku większej liczby zastępców i pełniących dyżur.”,
b) w ust. 5 zdanie drugie otrzymuje brzmienie: „Zastępcą i pełniącym dyżur albo osobą zastępującą zastępcę i osobą zastępującą sędziego wyznaczonego do pełnienia dyżuru w danym okresie może być ta sama osoba, jeżeli jest to uzasadnione wpływem spraw.”, c) w ust. 6 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie: „W przypadku niemożności podjęcia czynności przez zastępców lub pełniących dyżur albo osoby je zastępujące zgodnie z planem zastępstwa albo planem dyżurów przewodniczący wydziału wyznacza sędziego wykonującego obowiązki zastępcy lub pełniącego dyżur.”;
10) w § 137 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu: „1a. Asystent sędziego może wynieść akta sprawy poza siedzibę sądu po uzyskaniu zgody referenta. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.”.
§ 2. 1. Sprawy przydzielone przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia są rozpoznawane w dalszym ciągu w składzie wyznaczonym na podstawie przepisów dotychczasowych. Jeżeli w sprawie rozpoznawanej w składzie wieloosobowym przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia wyznaczono jedynie referenta, do przydzielenia pozostałych członków składu stosuje się przepisy rozporządzenia zmienianego w § 1 w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem.
2. Przewodniczący wydziału może w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zarządzić ponowny przydział spraw rozpoznawanych w składach wieloosobowych, przydzielonych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, w których nie podjęto żadnych czynności.
3. System Losowego Przydziału Spraw przydziela referentowi dodatkową sprawę tej samej kategorii w przypadku przekazania sprawy innemu referentowi wskutek zarządzenia ponownego przydziału spraw na podstawie ust. 2.
§ 3. Prezesi sądów w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia dostosują plany zastępstw, plany dyżurów i podziały czynności do przepisów rozporządzenia zmienianego w § 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem.
§ 4. Rozporządzenie wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia, z wyjątkiem § 1 pkt 7 lit. b w zakresie dodawanego ust. 3b, który wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
12. Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą z dnia 12 września 2025 r. negatywnie zaopiniowała projekt rozporządzenia, stwierdzając iż projekt jest dotknięty wadą wtórnej niekonstytucyjności, narusza art. 190 ust. 1 Konstytucji, nie uwzględniając wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2025 r. sygn. U 16/24. Odnosząc się do zasadniczej zmiany wprowadzanej projektowanym aktem, tj. do wyłączenia systemu losowego przydziału spraw (SLPS) w odniesieniu do wieloosobowych składów orzeczniczych na rzecz dowolnego przydziału spraw przez przewodniczącego wydziału, Rada stwierdzała, iż zgodnie z art. 176 ust. 2 Konstytucji ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami określają ustawy. Skład sądu, sposób jego wyznaczania należy zatem do materii ustawowej, dlatego zmiana nie może być wprowadzana na poziomie rozporządzenia. W konsekwencji Rada negatywnie zaopiniowała przedstawiony jej projekt jako sprzeczny z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego dotyczącymi zasad kształtowania ustroju sądów i postępowania przed sądami.
13. W toku dalszych prac nad projektem, w okresie września 2025 roku doszło do wprowadzenia zasadniczych zmian w odniesieniu do wersji oryginalnej, które nie zostały już przedstawione Radzie do zaopiniowania.
14. Dnia 30 września 2025 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1325 zostało opublikowane rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2025 r. zmieniające rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2024 poz. 867 i 1444 oraz z 2025 r. poz. 2) o następującej treści (zmiany w treści opublikowanego Rozporządzenia w porównaniu do projektu przedstawionego do zaopiniowania Radzie zaznaczono pogrubioną czcionką):
§ 1. W rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 867 i 1444 oraz z 2025 r. poz. 2) wprowadza się następujące zmiany:
1) w § 49:
a) po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:
"3a. Po okresie wstrzymania przydziału na podstawie ust. 2 lub 3 sprawy przydziela się w kolejności dni wpływu, chyba że sprawa podlega przydziałowi po uzupełnieniu braków.",
b) w ust. 4 uchyla się zdanie drugie;
2) w § 50 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
"1a. Przewodniczący wydziału może zdecydować w przypadku potrzeby poprawy efektywności pracy wydziału, że sprawy rozpoznawane w składzie 3 sędziów SLPS przydzieli referentom, a pozostałych dwóch członków składu wyznaczy przewodniczący wydziału według zasad określonych przez prezesa sądu po zasięgnięciu opinii kolegium właściwego sądu.";
3) w § 53:
a) w ust. 1 po wyrazach "zarządza dodatkowo wylosowanie" dodaje się wyrazy "lub wyznacza dodatkowo",
b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, przewodniczący wydziału może zarządzić udział w losowaniu lub wyznaczyć także sędziów, dla których podział czynności nie przewiduje orzekania w sprawach tego rodzaju. Przewodniczący wydziału może wyłączyć z losowania lub przy wyznaczaniu nie uwzględnić sędziów, którzy odbyli największą liczbę sesji w charakterze członka składu niebędącego referentem.",
c) w ust. 3 po wyrazach "zarządzić losowanie" dodaje się wyrazy "lub wyznaczyć";
4) w § 61:
a) w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) przekazaniem sprawy do innego sądu lub innego wydziału tego samego sądu, przekazaniem na podstawie art. 618 § 2 K.p.c. lub przekazaniem do innego organu;",
b) dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
"3. SLPS przydziela referentowi dodatkową sprawę tej samej kategorii w przypadku przekazania sprawy innemu referentowi na podstawie § 67 ust. 3a lub wskutek zarządzenia przydziału spraw, o którym mowa w § 67 ust. 3b.";
5) w § 65 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3. Po wydaniu aktu delegowania sędziego do pełnienia czynności lub prowadzenia zajęć szkoleniowych w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury przewodniczący wydziału zarządza:
1) częściowy podział referatu sędziego w taki sposób, by liczba spraw pozostających w referacie odpowiadała nowemu wskaźnikowi procentowego udziału w przydziale wpływających do wydziału spraw określonemu dla tego sędziego, albo
2) wstrzymanie przydziału we wszystkich kategoriach spraw do czasu osiągnięcia przez referat sędziego wielkości równej iloczynowi średniej wielkości referatu w wydziale i nowego wskaźnika procentowego udziału w przydziale wpływających do wydziału spraw określonego dla tego sędziego.";
6) w § 67:
a) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
"2a. W razie przydzielenia do wydziału sędziego, któremu w trakcie delegowania na podstawie art. 77 § 9 ustawy przydzielono sprawy w tym wydziale, liczbę spraw, których przydzielenie temu sędziemu przewodniczący wydziału zarządza na podstawie ust. 1, pomniejsza się o liczbę spraw niezakończonych, przydzielonych w trakcie delegowania.",
b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a i 3b w brzmieniu:
"3a. W razie powrotu referenta, którego referat został podzielony, prezes sądu może zarządzić przekazanie wszystkich albo części spraw z podzielonego referatu, w których nie podjęto żadnych czynności, z wyjątkiem czynności należących do spraw pilnych, o których mowa w § 2 pkt 5 lit. a-d, j oraz s, do referatu tego referenta.
3b. W razie przydzielenia do wydziału kolejnego sędziego lub asesora sądowego, jeżeli czas oczekiwania na rozprawę przekracza 12 miesięcy od daty wpływu sprawy do sądu, prezes sądu może zarządzić przydział przez SLPS nowemu referentowi spraw przydzielonych innym referentom, w których nie podjęto żadnych czynności, z wyjątkiem czynności należących do spraw pilnych, o których mowa w § 2 pkt 5 lit. a-d, j oraz s, pod warunkiem, że łączna liczba takich spraw w danej kategorii w wydziale jest większa niż 50 % liczby spraw, których przydzielenie temu sędziemu przewodniczący wydziału zarządza na podstawie ust. 1. Przydziału dokonuje się przez wylosowanie spraw w liczbie określonej przez przewodniczącego wydziału, nie większej niż 50 % liczby spraw, których przydzielenie temu sędziemu przewodniczący wydziału zarządza na podstawie ust. 1, spośród wszystkich spraw spełniających kryteria określone w zdaniu pierwszym.",
c) ust. 4 otrzymuje brzmienie:
"4. W przypadku zwiększenia wskaźnika przydziału w określonej kategorii przewodniczący wydziału zarządza przydzielenie sędziemu w tej kategorii liczby spraw stanowiącej iloczyn liczby spraw odpowiadającej średniej wielkości referatu w tej kategorii w wydziale oraz różnicy nowego i dotychczasowego wskaźnika przydziału. W celu szybszej realizacji przydziału przewodniczący wydziału może zwiększyć udział tego sędziego w przydziale do 75 % spraw podlegających przydziałowi w danej kategorii.";
7) w § 68 w ust. 1 w pkt 2:
a) lit. b i c otrzymują brzmienie:
"b) co najmniej 90 % - dla zastępcy przewodniczącego wydziału liczącego do 10 orzeczników, kierownika sekcji, rzecznika prasowego w sądzie okręgowym, w którego obszarze właściwości limit etatów sędziowskich wynosi mniej niż 300, koordynatora do spraw mediacji w sądzie okręgowym, w którego obszarze właściwości limit etatów sędziowskich wynosi mniej niż 300, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działającego przy sądzie apelacyjnym albo sądzie okręgowym, prezesa sądu dyscyplinarnego oraz sędziego, któremu powierzono zastępowanie sędziego orzekającego w sprawach prowadzonych na podstawie Konwencji haskiej,
c) co najmniej 80 % - dla orzecznika pełniącego funkcję przewodniczącego wydziału liczącego do 7 orzeczników, zastępcy przewodniczącego wydziału liczącego od 10 do 15 orzeczników, rzecznika prasowego w sądzie apelacyjnym, rzecznika prasowego w sądzie okręgowym, w którego obszarze właściwości limit etatów sędziowskich wynosi nie mniej niż 300, sędziego będącego członkiem Krajowej Rady Sądownictwa oraz sędziego delegowanego do Biura Krajowej Rady Sądownictwa,",
b) po lit. d dodaje się lit. da w brzmieniu:
"da) co najmniej 70 % - dla zastępcy przewodniczącego wydziału liczącego powyżej 15 orzeczników,",
c) po lit. g dodaje się lit. ga w brzmieniu:
"ga) co najmniej 10 % - dla Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych oraz Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych,",
d) po lit. h dodaje się lit. ha w brzmieniu:
"ha) co najmniej 5 % i nie więcej niż 15 % - dla sędziego będącego przewodniczącym, zastępcą przewodniczącego albo członkiem komisji, o której mowa w art. 12a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2025 r. poz. 780),";
8)
w § 69:
a) ust. 1-3 otrzymują brzmienie:
"1. Plan zastępstw określa zastępców (sędziów, asesorów sądowych i ławników) na każdy dzień roboczy, a także może określać osoby zastępujące zastępców w przypadku ich nieobecności, o ile wyznaczono jednego zastępcę.
2. Plan dyżurów określa sędziów pełniących dyżur na każdy dzień, a także może określać osoby zastępujące sędziów wyznaczonych do pełnienia dyżuru w przypadku ich nieobecności, o ile wyznaczono jednego sędziego pełniącego dyżur.
3. Plany zastępstw i dyżurów określają ponadto wydziały lub rodzaje spraw przypisane zastępcom i pełniącym dyżur oraz kolejność podejmowania czynności w zastępstwie i przydziału spraw pełniącym dyżur w przypadku większej liczby zastępców i pełniących dyżur.",
b) w ust. 5 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:
"Zastępcą i pełniącym dyżur albo osobą zastępującą zastępcę i osobą zastępującą sędziego wyznaczonego do pełnienia dyżuru w danym okresie może być ta sama osoba, jeżeli jest to uzasadnione wpływem spraw.",
c) w ust. 6 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:
"W przypadku niemożności podjęcia czynności przez zastępców lub pełniących dyżur albo osoby ich zastępujące zgodnie z planem zastępstwa albo planem dyżurów przewodniczący wydziału wyznacza sędziego wykonującego obowiązki zastępcy lub pełniącego dyżur.";
9) w § 137 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
"1a. Asystent sędziego może wynieść akta sprawy poza siedzibę sądu po uzyskaniu zgody referenta. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.".
§ 2. Sprawy przydzielone przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia są rozpoznawane w dalszym ciągu w składzie wyznaczonym na podstawie przepisów dotychczasowych. Jeżeli w sprawie rozpoznawanej w składzie wieloosobowym przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia wyznaczono jedynie referenta, do przydzielenia pozostałych członków składu stosuje się przepisy rozporządzenia zmienianego w § 1 w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem.
§ 3. Prezesi sądów w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia dostosują plany zastępstw, plany dyżurów i podziały czynności do przepisów rozporządzenia zmienianego w § 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem.
§ 4. Rozporządzenie wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia, z wyjątkiem § 1 pkt 6 lit. b w zakresie § 67 ust. 3b, który wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
15. Zasadnicze zmiany w porównaniu do projektu rozporządzenia, dotyczące wyłączenia systemu SLPS i wprowadzeniu dodatkowych kryteriów oraz dodatkowego trybu uwzgledniającego nominatów Ministra Sprawiedliwości – prezesów sądów oraz tworzone przez nich kolegia sądów (§50 ust. 1a Regulaminu), nie zostały przedłożone do zaopiniowania Radzie. Nie przedłożono do zaopiniowania całkowicie odmiennego systemu zmniejszania obciążeń sędziów pełniących funkcję (§68 ust. 1 pkt 2 Regulaminu), ani przepisu przejściowego - § 2 Rozporządzenia.
16. W porównaniu do projektu w Rozporządzeniu zaniechano dodatkowo skreślenia §51 Regulaminu o następującej treści:
§ 51.
1. Składy utworzone w sposób, o którym mowa w § 50, mogą zawierać, zamiast imiennie oznaczonego sędziego, miejsce dla sędziów:
1) o zmniejszonych wskaźnikach przydziału lub dla sędziego o zmniejszonym wskaźniku i sędziego o wskaźniku 100 %;
2) delegowanych na podstawie art. 77 § 9 ustawy lub na krótkie, następujące po sobie delegacje.
2. Przewodniczący wydziału określa liczbę spraw do przydzielenia przez SLPS referentowi, o którym mowa w ust. 1 pkt 2.
3. Sprawy referentów, o których mowa w ust. 1, przewodniczący wydziału przydziela do składów z udziałem miejsca dla sędziów wyłączonych z tworzenia składów 3 sędziów oraz przydziela tych referentów jako członka składu w odpowiedniej liczbie spraw pozostałych referentów. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, przydział do jednego z trzech składów może nastąpić także przez SLPS.
17. Brak skreślenia §51 w sposób istotny zmienia procedurę dobierania składów wieloosobowych, pozwalając przewodniczącemu na anonimowe wyznaczanie składów orzeczniczych tzw. miejsce dla sędziów, głównie funkcyjnych. Również ta przedmiotowo istotna zmiana nie została przedłożona Radzie do zaopiniowania.
18. Pozostałe przepisy Rozporządzenia, które nie uległy zmianie w porównaniu do projektu z 14 sierpnia 2025 r. mają charakter techniczny, akcesoryjny, funkcjonują wyłącznie przy jednoczesnym stosowaniu przepisów, które nie zostały przedłożone do zaopiniowania.
19. Jako podstawę wydania Rozporządzenia Minister Sprawiedliwości wskazał art. 41 § 1 ustawę z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 334 z późn. zm.). W art. 41 § 1 p.u.s.p. zawarto delegację ustawową (upoważnienie) Ministra Sprawiedliwości do określenia w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych określającego:
1) wewnętrzną organizację i porządek funkcjonowania sądów,
2) szczegółowe zasady przydziału spraw, w tym:
a) sposób dokonywania losowania spraw,
b) zasady ustalania składów wieloosobowych, c)(uchylona),
d) zasady zmniejszenia przydziału spraw ze względu na pełnione funkcje i usprawiedliwione nieobecności oraz podstawy czasowego wstrzymania przydziału spraw,
e) warunki uczestniczenia w przydziale tylko niektórych kategorii spraw rozpoznawanych w wydziale,
f) zasady pełnienia dyżurów oraz rodzaje spraw podlegających przydzieleniu zgodnie z planem dyżurów,
g) zasady sporządzania planu zastępstw oraz rodzaje czynności podejmowanych zgodnie z planem zastępstw,
h) zasady podziału terytorialnego obszarów właściwości sądów opiekuńczych i nieletnich oraz przydziału tych obszarów sędziom
i) (uchylona),
3) sposób realizacji zadań związanych z funkcjonowaniem Europejskiej Sieci Sądowej w sprawach cywilnych i handlowych,
4) porządek czynności w sądach, porządek urzędowania organów sądów i wykonywania zadań sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych pełniących funkcje kierownicze, tok czynności administracyjnych w sprawach należących do właściwości sądów, dopuszczalne systemy i rozkład czasu urzędowania, warunki i tryb udostępniania i przesyłania akt i dokumentów z akt oraz warunki udostępniania pomieszczeń dla uczestników postępowania, świadków i innych osób przebywających w sądach
- uwzględniając zasady sprawności, racjonalności, ekonomicznego i szybkiego działania oraz potrzebę zapewnienia rzetelnego wykonywania zadań powierzonych sądom, a także potrzebę zapewnienia równomiernego i obiektywnego obciążenia sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych obowiązkami, zapewnienia zbliżonego prawdopodobieństwa udziału w składzie wieloosobowym, wykorzystania rozwiązań informatycznych do losowego przydziału spraw oraz zastosowania innych sposobów losowego przydziału spraw w przypadku braku możliwości korzystania z tych rozwiązań. "
20. Przywołany przepis nie stanowi zatem delegacji ustawowej Ministra Sprawiedliwości do wyłączania losowego systemu przydziału spraw. Zgodnie z art. 47a § 1 p.u.s.p. sprawy są przydzielane sędziom i asesorom sądowym losowo, w ramach poszczególnych kategorii spraw, chyba że sprawa podlega przydziałowi sędziemu pełniącemu dyżur. § 2 stanowi, iż przydział spraw w ramach poszczególnych kategorii jest równy, chyba że został zmniejszony z uwagi na pełnioną funkcję, uczestniczenie w przydziale spraw innej kategorii lub z innych przyczyn przewidzianych ustawą. Wyłączenie zasady losowości §4 możliwe są w odniesieniu do spraw z zakresu prawa opiekuńczego i nieletnich oraz innych spraw należących do sądu opiekuńczego, które mogą być przydzielane według kryterium terytorialnego. Szczególne zasady przydziału mogą zostać ustanowione także w sprawach rejestrowych, wieczystoksięgowych oraz związanych z wykonaniem orzeczeń. Wyłączenie zasady losowego przydziału spraw możliwe jest zatem wyłącznie na poziomie regulacji ustawowej.
21. Art. 41 § 1 p.u.s.p. nie zawiera również delegacji do wyłączenia stosowania zasady niezmienności składu orzeczniczego (art. 47b § 1 p.u.s.p.). Wprowadzany przepis §67 ust. 3a, 3b Regulaminu pozwala na dowolne odebranie spraw sędziom przez przewodniczącego wydziału i ich przydział sędziemu powracającemu do pracy w wydziale np. po zakończeniu delegacji (§67 ust. 3a Regulaminu) i w sytuacji przydziału dodatkowego orzecznika do orzekania w danym wydziale (§67 ust. 3b Regulaminu).
Zgodnie z art. 47b § 1 p.u.s.p. zmiana składu sądu może nastąpić tylko w przypadku niemożności rozpoznania sprawy w dotychczasowym składzie albo długotrwałej przeszkody w rozpoznaniu sprawy w dotychczasowym składzie. Zasada kontynuacji rozpoznania spraw przez dotychczasowy skład dotyczy również takich sytuacji, jak zmiana miejsca służbowego sędziego lub delegowanie do innego sądu oraz zakończenie delegowania (art. 47b §4 p.u.s.p.). Wyjątkowo dopuszczalne jest zwolnienie sędziego od rozpoznania spraw pozostających w jego referacie, ale wyłącznie na wniosek sędziego lub z urzędu przez kolegium sądu. Uprawnień tego rodzaju nie posiada prezes sądu.

III. Wzorce kontroli konstytucyjnej - zgłaszane naruszenia przepisów Konstytucji RP Uwagi ogólne
22. Krajowa Rada Sądownictwa jako wzorce kontroli zaskarżonych przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości wskazuje przepisy dotyczące warunków wydawania aktów prawnych z zachowaniem przewidzianego trybu, uwzględniającego w procesie legislacyjnym opiniowanie przez Krajową Radę Sądownictwa, stanowiące o naruszeniu art. 2, art. 7, art. 92 ust. I i art. 186 ust. 1 Konstytucji RP. Wobec uniemożliwienia jej wyrażenia opinii na temat aktu normatywnego dotyczącego zasad ustalania wieloosobowych składów orzeczniczych, zasad obciążenia pracą sędziów, a co za tym idzie wpływającego na warunki ich pracy, Rada podnosi zarzuty związane z obrazą powyższych przepisów ustrojowych, a przede wszystkim dotyczące naruszenia zasady poprawnej legislacji wynikającej z art. 2 Konstytucji RP. Zarzut ten dotyczy całości Rozporządzenia z uwagi na zakres naruszenia, dotykającego kluczowych przepisów, bez których pozostałe przepisy nie mogą być stosowane.
23. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny przyjmował, że stwierdzenie naruszenia przepisów procedury jest wystarczającą przesłanką uznania niekonstytucyjności kwestionowanego przepisu; w takiej sytuacji zasadniczo nie ma już potrzeby badania zarzutów merytorycznych (m.in. wyroki TK z: 24 czerwca 1998 r., sygn. K 3/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 52; 23 lutego 1999 r., sygn. K 25/98, OTK ZU nr 2/ 1999, poz. 23; 19 czerwca 2002 r., sygn. K 11/02, OTK ZU nr 4/ A/2002, poz. 43). Stwierdzenie niezgodności §§ od 1 do 4 Rozporządzenia z art. 2, art. 7 w zw. z art. 186 ust. 1 i art. 92 ust. 1 Konstytucji RP jest w ocenie Krajowej Rady Sądownictwa zasadne, albowiem zaskarżone rozporządzenie zostało wydane przez Ministra Sprawiedliwości bez zachowania trybu wymaganego przepisami prawa do jego wydania, bez zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Sądownictwa, co czyni zasadniczo zbędnym analizowanie zarzutów materialnoprawnych. Z drugiej jednak strony Trybunał przyjmował także, że nie zawsze stwierdzenie niekonstytucyjności sposobu uchwalenia ustawy, czy wydania rozporządzenia, automatycznie prowadzi do zbędności analizy kwestionowanych przepisów z punktu widzenia zgłoszonych zarzutów materialnoprawnych (dotyczących treści zaskarżonych przepisów) - tak m.in. orzeczenie z 22 września 1997 r., sygn. K 25/97, OTK ZU nr 3-4/1997, poz. 35; wyrok TK z 28 listopada 2007 r., sygn. K 39/07 OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 129. Treść art. 42 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: 9 ustawa o TK) potwierdza, że wskazane tam kryteria oceny konstytucyjności można stosować łącznie. Badanie określonego aktu (przepisu) może więc polegać na równoczesnej ocenie jego prawidłowości materialnej, kompetencyjnej i proceduralnej (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24.06.1998 r., K 3/98, OTK 1998, nr 4, poz. 52.). 17. Mając na uwadze powyższe, Rada ponadto kwestionuje konstytucyjność § 1 pkt 2, pkt 3, pkt 4, pkt 7 zaskarżonego rozporządzenia zmieniającego jako niezgodnego z art. 41 § 1 p.u.s.p., wykraczającego poza zakres delegacji ustawowej, a przez to niezgodnego z art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Podniesiony zarzut jest o tyle istotny, iż dotyczy bezpośredniej ingerencji organu władzy wykonawczej w czynności urzędowe sądu, które są autonomiczne i znajdują umocowanie bezpośrednio w ustawie ustrojowej, tj. w art. 47a p.u.s.p. a jednocześnie wpływają na rzeczywistą realizację prawa do sądu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji.
24. Krajowa Rada Sądownictwa wnosi nadto o analizę merytoryczną zarzutu wtórnej niekonstytucyjności. Poprzez ogłoszenie Rozporządzenia doszło bowiem do pogłębienia stanu bezprawia konstytucyjnego wynikającego już z faktycznego niewykonania mających moc powszechnie obowiązującą i ostatecznych wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 maja 2024 r. sygn. akt U 1/24 i wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2025 r. sygn. akt U 16/24. Zarzut wtórnej niekonstytucyjności wynika nie tylko z wprowadzenia zmian do Regulaminu o treści zawierającej przepisy usunięte przywołanymi orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego z Regulaminu, a tym samym z polskiego sytemu prawa, ale również do powtórzenia tych sprzecznych z normami konstytucyjnymi przepisów w formule ustalenia ich brzmienia w §1 ust. 7 Rozporządzenia zmieniającego.
25. Poddanie pod ocenę Trybunału Konstytucyjnego przedstawionych zarzutów merytorycznych służyć będzie zapobieżeniu w przyszłości konieczności zaskarżenia ewentualnego kolejnego aktu normatywnego Ministra Sprawiedliwości o tożsamej treści normatywnej, skutkującego naruszeniem przywołanych norm konstytucyjnych.
26. We wniosku pominięto przywołanie jako podstawy kontroli Trybunału Konstytucyjnego wzorców konwencyjnych z uwagi na wystarczają zakres wskazanych wzorców konstytucyjnych.
Naruszenie art. 2, art. 7, art. 92 ust. 1 i art. 186 ust. 1 Konstytucji RP i art. 41 § 1 p.u.s.p. z uwagi na wydanie rozporządzenia bez zachowania wymaganego trybu opiniowania przez Krajową Radę Sądownictwa
27. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 269 ze zm.) do kompetencji Rady należy opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących sądownictwa, sędziów i asesorów sądowych, a także przedstawianie wniosków w tym zakresie. Opiniowanie aktów normatywnych przez Radę stanowi realizację jej konstytucyjnego obowiązku stania na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art. 186 ust. 1 Konstytucji RP). Konkretyzację opiniodawczych uprawnień Krajowej Rady Sądownictwa w odniesieniu do aktów normatywnych dotyczących sądownictwa, sędziów i asesorów sądowych zawiera w szczególności art. 41 § 1 p.u.s.p., przewidujący obowiązek zasięgnięcia przez Ministra Sprawiedliwości opinii Krajowej Rady Sądownictwa w odniesieniu do rozporządzenia określającego regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych. Prawnie niedopuszczalne jest zatem pominięcie opiniowania treści tego aktu normatywnego przez Radę w procesie jego stanowienia.
28. Zaskarżone Rozporządzenie odnosi się do kwestii ustrojowych wymiaru sprawiedliwości, dotyka jednego z najważniejszych elementów ustroju sądów, jego ,,jądra kompetencyjnego" tj. organizacji, struktury oraz funkcjonowania sądownictwa, sprawowania wymiaru sprawiedliwości i sędziów. Zaskarżone rozporządzenie, dotyka sfory niezależności sądów i niezawisłości sędziów, a tym samym jego opiniowanie zgodnie z art. 186 ust. 1 Konstytucji RP było obligatoryjne.
29. Pominięcie etapu opiniowania przez Krajową Radę Sądownictwa aktu normatywnego stanowi o naruszeniu art. 7 Konstytucji RP – stanowi działanie bez podstawy prawnej, poza granicami prawa i jednocześnie narusza podstawową konstytucyjną rolę Krajowej Rady Sądownictwa, uniemożliwiając jej zaopiniowanie aktu istotnego z punktu widzenia niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Jest również rażącym naruszeniem zasady poprawnej legislacji, pozostającej w ścisłym związku z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez niego prawa, wynikających z art. 2 Konstytucji RP, a to przez naruszenie art. 41 § 1 p.u.s.p., statuującego wymóg zaopiniowania projektu regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych przez Krajową Radę Sądownictwa.
30. Minister Sprawiedliwości jako wnioskodawca nie tylko uniemożliwił Krajowej Radzie Sądownictwa wydanie opinii na temat Rozporządzenia, ale również nie przedstawił do zaopiniowania Krajowej Radzie Sądownictwa należytego uzasadnienia projektu aktu normatywnego opublikowanego przez Rządowe Centrum Legislacji pod numerem B 912. Jako uzasadnienie zmian podano m.in. niepolegające na prawdzie stwierdzenia, iż zmiany Regulaminu prowadzą do ograniczenia kryzysu kadrowego w sądach. W rzeczywistości kryzys ten (brak ponad 1000 sędziów w sądach powszechnych) został wywołany bezprawnym zaniechaniem ogłaszania przez Ministra Sprawiedliwości konkursów na wakujące stanowiska orzecznicze, jak również na likwidacji kilkuset stanowisk orzeczniczych wbrew zapotrzebowaniu zgłaszanym przez prezesów sądów. Nieprawdziwe są również stwierdzenia, iż odwołanie rzeczników dyscyplinarnych przez Ministra Sprawiedliwości uzasadnia zmiany obciążeń – treści te mają charakter dyfamacyjny. Krajowa Rada Sądownictwa nie może zaś akceptować zmian w Rozporządzeniu wynikającym z bezprawnych działań Ministra. Uzasadnienie zmian wprowadzonych w zaskarżonym Rozporządzeniu, w które nie były ujęte w treści projektu, nie sporządzono i nie przedłożono Radzie. Rada o zmianach w stosunku do projektu uzyskała wiedzę dopiero z treści opublikowanego aktu.
31. Należy wyraźnie i stanowczo podkreślić, że kompetencja opiniodawcza Krajowej Rady Sądownictwa w procesie legislacyjnym znajduje swoje umocowanie w Konstytucji; art. 186 ust. 2 Konstytucji RP przyznaje Radzie samodzielną, indywidualnie określoną pozycję w zakresie kontroli konstytucyjności systemu źródeł prawa. W wypadku KRS „straż" (art. 186 ust. 1 Konstytucji RP) obejmuje sobą funkcjonalnie pieczę nad niezależnością sądów i niezawisłością sędziów, aż do możliwości inicjowania usunięcia zagrażających tym wartościom aktów z systemu źródeł prawa w drodze kontroli konstytucyjności. Rozumując zatem a rubrica z treści art. 186 Konstytucji RP, należy uznać, że pojęcie „straży", o której mowa w art. 186 ust. 1 Konstytucji RP, obejmuje czuwanie nad brakiem zagrożeń dla niezależności sądów i niezawisłości sędziów w systemie prawnym (skoro KRS może inicjować „aż" kontrolę konstytucyjności, to tym bardziej pojęciem „straży" będzie objęte opiniowanie stosownych aktów prawnych). Tym samym opiniodawcza kompetencja KRS szczegółowo uregulowana w ustawie zyskuje konstytucyjne zakotwiczenie. W związku z tym, że źródłem umocowania kompetencji opiniodawczej KRS w zakresie ustaw dotyczących „niezależności sądów i niezawisłości sędziów" jest Konstytucja, zaniechanie zwrócenia się do KRS o opinię w tej sprawie przedstawia się (jeśli chodzi o organ, który dopuścił się zaniechania) jako zlekceważenie powinności konstytucyjnej. To zaś jakościowo jest cięższym uchybieniem w procedurze legislacyjnej niż zaniechanie uzyskania opinii, będących realizacją kompetencji, mającej swe źródło w ustawodawstwie zwykłym. Krajowa Rada Sądownictwa jest bowiem organem konstytucyjnym, którego konstytucyjną funkcją jest „stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów" (art. 186 ust. 1). Wykonywanie tej konstytucyjnej funkcji nie byłoby realne i pełne bez konsultacyjnych kompetencji w zakresie procesu legislacyjnego. Jeżeli zatem projekt legislacyjny dotyczy kwestii, o której mowa w art. 186 Konstytucji RP, to koniecznym elementem procedury legislacyjnej, i to koniecznym z uwagi na ujęcie Konstytucji, jest skuteczne przedstawienie projektu aktu normatywnego Krajowej Radzie Sądownictwa (por. pkt 6 uzasadnienia wyroku TK z dnia 28 listopada 2007 r. K 39/07).
32. Krajowa Rada Sądownictwa w pełni podziela stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w wyroku z dnia 16 maja 2024 r. sygn. akt U 1/24, zgodnie z którym „w procedurze opiniowania należy wyróżnić z jednej strony organ decydujący - zasięgający opinii, dokonujący danego rozstrzygnięcia, np. wydający akt albo sporządzający jego projekt, a z drugiej strony, podmiot opiniujący. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, procedura opiniowania zakłada po stronie organu decydującego obowiązek przedstawienia informacji o projekcie decyzji prawotwórczej, natomiast po stronie podmiotów opiniujących możliwość prezentowania różnych stanowisk".
33. W wyroku z 7 listopada 2013 r. (sygn. K 31/12, OTK ZU nr 8/A/2013, poz. 121) Trybunał zauważył, że: ,,ani przepisy Konstytucji, ani ustawy o KRS, zarówno obecnie obowiązującej jak i poprzedniej, nie określają jednak procedury opiniowania, w tym m.in. tego, w jakiej fazie prac nad projektem danego aktu normatywnego powinny być przeprowadzone". Jednakże, ( wyrok o sygn. K 31 /12) ,,zasadniczo rozporządzenia, podlegają opiniowaniu przed nadaniem im mocy obowiązującej przez właściwy organ". W przywołanym wyroku Trybunał nadto stwierdził, że „jeżeli obowiązek zasięgnięcia opinii wynika z przepisów prawa, brak zwrócenia się o opinię albo nieprawidłowy przebieg procedury opiniodawczej powodują, że dane rozstrzygnięcie jest wadliwe. Kwestia, jaki jest to rodzaj wadliwości, a zwłaszcza czy jej skutkiem jest nieważność aktu, nie może być rozpatrywana abstrakcyjnie. Brak związania organu decydującego treścią opinii nie oznacza, że opinia nie ma dla niego żadnego znaczenia. Organ ten powinien rozważyć, czy treść opinii nie wpływa na zmianę dotychczasowych założeń lub projektu aktu, a także poinformować o sposobie odniesienia się do uzyskanej opinii. Może to nastąpić, w zależności od sytuacji, w różnych formach, np. przez udzielenie odpowiedzi podmiotowi opiniującemu albo ustosunkowanie się do treści opinii w uzasadnieniu rozstrzygnięcia. ( ... ) Trybunał podkreślił, że «wymóg opiniowania regulacji przez KRS jest spełniony, jeśli w przewidzianej prawem formie zajęła ona stanowisko na etapie rządowych prac legislacyjnych, a zasadnicze elementy regulacji nie zmieniły się w sposób dezaktualizujący treść opinii»,,. Stanowisko to odnoszące się do procesu ustawodawczego ma charakter uniwersalny - również dotyczy wydawania rozporządzeń.
34. W uzupełnieniu powyższych rozważań Trybunału Konstytucyjnego należy wskazać, że sama redakcja art. 41 § 1 p.u.s.p., stanowi literalne wdrożenie reguły legislacyjnej zawartej w § 74 pkt 3 Zasad techniki prawodawczej, wedle którego użycie takiego właśnie, jak w powołanym przepisie, brzmienia aktu prawnego odnosi się do sytuacji, w której „współuczestnictwo [w wydaniu rozporządzenia] ma polegać jedynie na samym wyrażeniu opinii o projekcie aktu normatywnego, a następstwem niezasięgnięcia opinii ma być to, że akt nie dochodzi do skutku". Tym samym konsekwencje pominięcia zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Sądownictwa należy rozpatrywać w kategoriach nieskuteczności aktu wydanego z opisanym naruszeniem procedury legislacyjnej.
35. Krajowa Rada Sądownictwa stanowczo stwierdza, że żaden przepis o randze konstytucyjnej, czy ustawowej nie upoważnia Ministra Sprawiedliwości do wydania przedmiotowego rozporządzenia, z pominięciem opinii konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej. Brak jest także jakiegokolwiek umocowania prawnego do przyjęcia przez Ministra Sprawiedliwości domniemania opinii pozytywnej w sytuacji niedotrzymania przez Radę terminu na zaopiniowanie narzuconego przez tegoż Ministra.
36. Podstawy pominięcia opiniowania przez Radę w przypadku Rozporządzenia nie stanowił § 98 w zw. z § 99 pkt 3 Regulaminu pracy Rady Ministrów. Przywołane przepisy Regulaminu stanowią, że Prezes Rady Ministrów albo działający z jego upoważnienia Sekretarz Rady Ministrów może zadecydować o odrębnym trybie postępowania z projektem dokumentu rządowego (§ 98), który może w szczególności polegać na: rozpatrzeniu, gdy waga lub pilność sprawy wymaga niezwłocznego jej rozstrzygnięcia przez Radę Ministrów, projektu dokumentu rządowego, który nie spełnia wymogów określonych niniejszą uchwałą dla danego rodzaju dokumentu rządowego, lub wobec którego nie przeprowadzono wszystkich czynności określonych niniejszą uchwałą, w szczególności: uzgodnień, konsultacji publicznych, opiniowania (§ 99 pkt 3c). Krajowa Rada Sądownictwa jest konstytucyjnym organem stojącym na straży niezawisłości sędziów i niezależności sądów, tym samym nie jest objęta dyspozycją Regulaminu prac Rady Ministrów.
37. Niezasięgnięcie opinii Krajowej Rady Sądownictwa przez organ wnioskujący - Ministra Sprawiedliwości odnośnie do ostatecznego projektu rozporządzenia dotyczącego sędziów i sądów i przyjęcie domniemania opinii pozytywnej, jak w piśmie Podsekretarza Stanu, stanowi o naruszeniu zasady demokratycznego państwa prawnego - art. 2 Konstytucji RP, zasady legalizmu, określonej w art. 7 Konstytucji RP. Pominięcie opinii Krajowej Rady Sądownictwa odnośnie do takiego projektu normatywnego, stanowi o zignorowaniu konstytucyjnego uprawnienia Rady, określonego w art. 186 ust. 1 Konstytucji RP, prowadząc do naruszenia porządku konstytucyjnego, zasady konstytucjonalizmu, zgodnie z którą wszystkie zasady wyrażone w Konstytucji RP są hierarchicznie wyższe od pozostałych aktów władzy publicznej, mają charakter wiążący. Konstytucyjne prawo i obowiązek opiniowania aktów prawnych przez Krajową Radę Sądownictwa (art. 186 ust. 1 Konstytucji RP) stanowi zasadę wyższą od prakseologicznych w swojej istocie unormowań wewnętrznych organizacji pracy Rady Ministrów zawartych w jej regulaminie. Nieudzielenie odpowiedzi na zagadnienia poruszone w opinii do pierwotnego projektu i wydanie oraz opublikowanie rozporządzenia bez rzeczywistej analizy stanowiska Rady uzasadnia postawione w petitum wniosku zarzuty.
38. Procedura opiniowania musi mieć charakter rzeczywisty, nie formalny, a co za tym idzie musi uwzględniać kolegialny charakter Krajowej Rady Sądownictwa obradującej w systemie sesyjnym. Oznacza to, iż opinia zostanie sporządzona, przedyskutowana, przyjęta najszybciej na najbliższym wolnym posiedzeniu Rady, o ile projektowany akt nie wymaga pogłębionej analizy, zasięgnięcia dodatkowych informacji od organów Państwa, od prezesów sądów czy innych działań. Projekt aktu nie został zaś poparty jakąkolwiek analizą urzędników Ministerstwa co do potrzeb sądów, to Rada zmuszona jest samodzielnie zdobywać m.in. informację o wakatach w sądach i wygaszaniu etatów orzeczniczych przez Ministra Sprawiedliwości, by ukryć rzeczywisty stan sądów.
39. Minister Sprawiedliwości nawet nie pozorował współpracy z Radą. Minister Sprawiedliwości nie wykazał niczym, aby istotnie zmierzał do uzyskania opinii Rady, a tym samym by chciał uczynić zadość swemu ustawowemu obowiązkowi, wynikającemu z opiniodawczych uprawnień Krajowej Rady Sądownictwa jako konstytucyjnego strażnika niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
40. Rada podkreśla, iż o ile samo pominięcie opiniowania przez Krajową Radę Sądownictwa projektu aktu normatywnego, które niejednokrotnie należy analizować w kategoriach błędu organu wnioskującego o opinię, nie zaś działania intencjonalnego, stanowi o naruszeniu konstytucyjnego uprawnienia Rady określonego w art. 186 ust. 1 Konstytucji RP, to celowe pominięcie etapu opiniowania w stosunku do rzeczywistego, ostatecznego projektu Rozporządzenia, stanowi bezpośrednie i oczywiste naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego - art. 2 Konstytucji RP. Domniemanie opinii pozytywnej Rady, wejście przez organ władzy wykonawczej w kompetencje Rady stanowi zatem rażące naruszenie porządku konstytucyjnego, wpisujące się w systemowe działania przedstawicieli władzy wykonawczej ograniczające realizację uprawnień i obowiązków konstytucyjnych organów Państwa, w tym także Trybunału Konstytucyjnego (zarzut wtórnej niekonstytucyjności).
41. W świetle konstytucyjnych i konwencyjnych standardów i gwarancji niezależności sądów za wykluczone uznać należy, by Minister Sprawiedliwości mógł samodzielnie, bez opinii Krajowej Rady Sądownictwa, kształtować organizację sądów, a zarazem tym samym jednostronnie i arbitralnie ukształtowanym aktem rangi podustawowej ingerować w postępowania sądowe.
42. Krajowa Rada Sądownictwa w pełni podziela stanowisko, że w demokratycznym państwie prawnym normy prawa muszą być stanowione w trybie określonym Konstytucją. W wypadku działań władczych polegających na stanowieniu prawa zasadnicze podstawy prawne tworzą przepisy rangi konstytucyjnej, określające kompetencje organów uczestniczących w procesie prawodawczym oraz tryb stanowienia prawa. Wszelkie przekroczenie kompetencji czy proceduralne uchybienia stanowienia ustaw, wydawania rozporządzeń w stosunku do nadrzędnych norm rangi konstytucyjnej regulujących tryb ustawodawczy, muszą być oceniane tak samo, jak niezgodność treści stanowionych przepisów z normami rangi konstytucyjnej (tak Trybunał Konstytucyjny m.in. w wyroku z dnia 16 marca 2011 r., sygn. K 35/08, orzeczeniu z 9 stycznia 1996 r., sygn. K 18/95, OTK ZU nr 1/1996, poz. 1 ). Przekroczenie kompetencji przez Ministra Sprawiedliwości w procesie stanowienia prawa i wejście w konstytucyjne kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa uzasadnia tym samym stwierdzenie naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP) oraz zasady legalizmu z art. 7 Konstytucji RP.
43. Żadna wartość chroniona konstytucyjnie nie uzasadnia naruszenia uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa do opiniowania projektu aktu, z uwzględnieniem nadrzędnej zasady ochrony niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Krajowa Rada Sądownictwa nie miała możliwości zajęcia merytorycznego, wyczerpującego materię stanowiska, wytknięcia oczywistych błędów w konstrukcji i założeniach Rozporządzenia. Minister Sprawiedliwości uniemożliwiając Radzie pełnoprawne zaopiniowanie projektu rozporządzenia naruszył tym samym art. 186 ust. l Konstytucji.
44. W ocenie Krajowej Rady Sądownictwa, z uwagi na rażące naruszenia przez Ministra Sprawiedliwości art. 2 i art. 7 Konstytucji RP, naruszenie uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa przewidzianego w art. 186 ust. 1 Konstytucji RP, a wyrażonego w przywołanych przepisach ustawowych ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, zaskarżone Rozporządzenie winno zostać wyeliminowane z systemu prawa.
45. Brak możliwości rzetelnego, opartego na kompletnych danych dotyczących wakatów w sądach, rzeczywistego obciążenia sędziów, trudności w losowaniu składów wieloosobowych, obstrukcji ze strony prezesów sądów, arbitralnego wykluczania sędziów z orzekania, zaopiniowania projektu rozporządzenia uniemożliwiło Radzie także podniesienie uwag merytorycznych, wskazujących na naruszenie szeregu kolejnych norm konstytucyjnych, m.in. na bezpośrednią ingerencję prezesów sądów - nominatów Ministra Sprawiedliwości w wyznaczanie składów orzeczniczych, w sytuacji, w której zmiana §50 ust. 1a Regulaminu pogłębia stan bezprawia konstytucyjnego – ustalenie zasad odstępstwa od reguły losowości, które stanowi materię ustawową przesuwa z poziomu aktu podustawowego, tj. rozporządzenia na poziom zarządzenia prezesa sądu.
46. Rozporządzenie zmieniające zawiera błędy, których można było uniknąć w sytuacji zaopiniowania przez Radę; powiela błędy wytknięte przez Radę w poprzednich wnioskach skierowanych do Trybunału Konstytucyjnego.
Naruszenie art. 2, art. 7 w zw. z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP z uwagi wydanie przez Ministra Sprawiedliwości rozporządzenia z naruszeniem mających moc powszechnie obowiązującą i ostatecznych wyroków Trybunału Konstytucyjnego (wtórna niekonstytucyjność)
47. Termin „wtórna niekonstytucyjność” był przedmiotem szerokiej analizy w orzecznictwie sądów, w tym głównie sądów administracyjnych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego dnia 6 sierpnia 2025 r. sygn. III OSK 124/24), a także doktryny K. Kos, O pojęciu wtórej niekonstytucyjności prawa, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2018, nr 2 (42), s. 21. Oznacza on powtórzenie przez prawodawcę rozwiązań normatywnych (zakresu normowania) już raz uznanych przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczne z danym wzorcem kontroli rekonstruowanym w oparciu o przepisy Konstytucji RP.
48. W ocenie Krajowej Rady Sądownictwa przedmiotowa sytuacja ma miejsce w odniesieniu do zaskarżonego rozporządzenia, które w swojej treści wyłącza wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 maja 2024 r. sygn. akt U 1/24 i wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2025 r. sygn. akt U 16/24.
49. Podnoszony przez Krajową Radę Sądownictwa zarzut wtórnej niekonstytucyjnego dotyczy dwóch aspektów:
- przywołania przez Ministra Sprawiedliwości jako obowiązujących dwóch rozporządzeń zmieniających Regulamin, tj. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 lutego 2024 r. zmieniającego rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 149), usuniętego z systemu prawa wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 maja 2024 r. sygn. akt U 1/24 oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 września 2024 r. zmieniającego rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 1444), usuniętego z systemu prawa wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2025 r. sygn. akt U 16/24
- powtórzenie przez Ministra Sprawiedliwości w zaskarżonym rozporządzeniu przepisów uznanych za sprzeczne z wzorcami konstytucyjnymi w przywołanych wyrokach Trybunału Konstytucyjnego.
50. Wtórna niekonstytucyjność w pierwszym analizowanym aspekcie nie stanowi błędu legislacyjnego, ale celową, zamierzoną negację przez Ministra Sprawiedliwości wyroków Trybunału Konstytucyjnego w ramach polityki, w której władza wykonawcza odmawia wykonania czynności technicznej publikacji orzeczeń Trybunału i innych aktów w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim oraz kwestionuje uprawnienie Trybunału do orzekania. Wyrazem tego jest przywołanie przez Ministra Sprawiedliwości jako zmienianego Regulaminu w wersji uwzględniającej usunięte z systemu prawa przepisy. Już z tej przyczyny zaskarżone Rozporządzenie w całości jest sprzeczne z jednoznaczną normą wynikającą z treści art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, tj. z zasadą mocy ostatecznej i powszechnie obowiązującej orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.
51. W sposób oczywisty, ogłaszając rozporządzenie sprzeczne z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego Minister Sprawiedliwości narusza zasadę legalizmu – art. 7 Konstytucji i zasadę demokratycznego państwa prawnego – art. 2 Konstytucji. Minister Sprawiedliwości nie jest umocowany bowiem do wydania jakiegokolwiek aktu normatywnego naruszającego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, tego rodzaju prawodawstwo nie mieści się w kompetencjach Ministra, nie pozostaje tym samym pod ochroną art. 7 Konstytucji. Rozporządzenie sprzeczne jest tym z zasadą prawidłowej legislacji, narusza stabilność prawa i zaufanie obywateli do państwa i prawa, co stanowi o naruszeniu art. 2 Konstytucji.
52. Krajowa Rada Sądownictwa zauważa, iż przepisy zaskarżonego rozporządzenia powtarzają uznane za sprzeczne ze wzorcem konstytucyjnym przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 września 2024 r. zmieniającego rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 1444).
53. Wyrokiem z 6 marca 2025 r. sygn. akt U 16/24 Trybunał Konstytucyjny stwierdził m.in. brak zgodności z konstytucyjnym wzorem poprawnej legislacji (art. 2 Konstytucji) przepisów regulujących obciążenie orzecznicze sędziów delegowanych do biura Krajowej Rady Sądownictwa, członków Krajowej Rady Sądownictwa, rzeczników dyscyplinarnych. W uzasadnieniu przywołanego wyroku z 6 marca 2025 r. Trybunału Konstytucyjny stwierdził, iż wielokrotnie wypowiadał się, że jednym z zasadniczych elementów zasady państwa prawnego jest nakaz przestrzegania zasady poprawnej legislacji. W wydanym w pełnym składzie wyroku z 14 lipca 2010 r., sygn. Kp 9/09 (OTK ZU nr 6/A/2010, poz. 59), Trybunał wyodrębnił elementy, które są istotne dla oceny zgodności przepisu prawa z wymaganiami poprawnej legislacji. Oprócz wymienionych trzech fundamentalnych założeń „[w]ażnym elementem zasady poprawnej legislacji jest także przestrzeganie wymogów spójności logicznej i aksjologicznej systemu prawnego. Z tego względu, «poprawność legislacyjna to także stanowienie przepisów prawa w sposób logiczny i konsekwentny, z poszanowaniem zasad ogólnosystemowych oraz z zachowaniem należytych aksjologicznych standardów. Niezgodne z tą zasadą byłoby więc wprowadzanie do obrotu prawnego przepisów (nawet jeśli celowość takich przepisów mogłaby się wydawać słuszna), które tworzą regulacje prawne niekonsekwentne i niedające się wytłumaczyć w zgodzie z innymi przepisami prawa. Celowość i ewentualna zasadność wprowadzania w życie danych regulacji prawnych nie może być wytłumaczeniem dla tworzenia prawa w sposób chaotyczny i przypadkowy. Dowolność i przypadkowość wprowadzanych w życie przepisów prawnych jest zatem złamaniem zasady poprawnej legislacji, które stanowi naruszenie art. 2 Konstytucji» (wyrok z 21 lutego 2006 r., sygn. K 1/05, OTK ZU nr 2/A/2006, poz. 18; podobnie m.in. wyrok z 23 października 2007 r., sygn. P 28/07, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 106). Kolejnym ważnym elementem zasady przyzwoitej legislacji jest wymóg przestrzegania zasad racjonalności. W świetle dotychczasowego orzecznictwa Trybunału racjonalność stanowionego prawa musi zostać uznana za składową przyzwoitej legislacji. Innymi słowy: legislacja nieracjonalna nie może być w demokratycznym państwie prawnym uznana za «przyzwoitą», choćby nawet spełniała wszelkie formalne kryteria poprawności, na przykład w zakresie formy aktu czy trybu jego uchwalenia i ogłoszenia (zob. wyrok z 17 maja 2005 r., sygn. P 6/04, OTK ZU nr 5/A/2005, poz. 50)”.
54. Naruszenie zasad racjonalności, celowości stwierdzone w odniesieniu do zaskarżonych przepisów odnosi się do przepisu powtórzonego w §1 pkt 8 Rozporządzenia ponawiającego wprowadzenie nieracjonalnych, niecelowych obciążeń sędziów pełniących dodatkowe funkcje, w tym w organie konstytucyjnym. Do przepisu powtarzającego wcześniejsze rozwiązanie normatywne odnosi nadto w sposób oczywisty zarzut braku poszanowania zasad ogólnosystemowych – zasady wynikającej z art. 190 ust. 1 Konstytucji.
55. Dodatkowo Rada zauważa, iż zaskarżony przepis §1 pkt 8 Rozporządzenia obok powtórzenia wcześniejszej niekonstytucyjnej regulacji prawnej obciążenia sędziów wprowadza niedopuszczalną w świetle art. 7 i art. 2 Konstytucji RP regulację obciążenia czynnościami orzeczniczymi sędziów, którzy z racji podjęcia pracy w strukturach Rady Ministrów i bezpośrednio podporządkowania organowi władzy wykonawczej nie mogą orzekać. W §1 pkt 8 Rozporządzenia wprowadzono zmianę „ha) co najmniej 5 % i nie więcej niż 15 % - dla sędziego będącego przewodniczącym, zastępcą przewodniczącego albo członkiem komisji, o której mowa w art. 12a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2025 r. poz. 780. Już sam przywołany przepis ustawy o Radzie Ministrów wskazuje na niedopuszczalność tego rodzaju prawnej regulacji, jej sprzeczność z art. 2 i art. 7 Konstytucji.
56. W tym miejscu Rada zauważa sprzeczność tej regulacji również z innymi wzorcami konstytucyjnym, w tym z art. 173 Konstytucji, z uwagi na wagę pozostałych powołanych w zarzutach naruszeń Konstytucji dalsza analiza we wskazanym kierunku nie jest konieczna. Nadto Rada podkreśla, iż rozporządzenia powołujące tzw. komisje kodyfikacyjne w oparciu o art. 12a ustawy o Radzie Ministrów są już przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny w postępowaniach o sygn. U 12/24, U 13/24, U 14/24, U 15/24. W postępowaniach tych, zainicjowanych wnioskami Rady, szczegółowo przedstawiono zarzuty niezgodności z szeregiem wzorców konstytucyjnych.
Naruszenie art. 92 ust. 1, art. 176 ust. 2 i art. 178 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
57. Zarzut naruszenia konstytucyjnego systemu źródeł prawa ze względu na przekroczenie przez autora rozporządzenia (Ministra Sprawiedliwości) granic upoważnienia ustawowego wielokrotnie było przedmiotem zainteresowania Trybunału Konstytucyjnego (m.in. w orzeczeniu z 28 maja 1986 r., sygn. U. 1/86, OTK w latach 1986-1995, t. I, poz. 2 oraz w wyrokach z: 5 stycznia 1998 r., sygn. P. 2/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. l; 6 stycznia 1998 r., sygn. U. 15/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 2; 27 kwietnia 1999 r., sygn. P. 7/98; OTK ZU nr 4/1999, poz. 72; 26 października 1999 r., sygn. K. 12/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 120; 9 listopada 1999 r., sygn. K. 28/98, OTK ZU nr 7/1999, poz. 156 oraz 12 lipca 2007 r., sygn. U 7/06, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 76). Krajowa Rada Sądownictwa podziela zapatrywania wyrażone w utrwalonej linii orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego, iż każde rozporządzenie winno być wydane na podstawie wyraźnego (a więc nieopartego na domniemaniu czy wykładni celowościowej), szczegółowego upoważnienia w zakresie określonym tym upoważnieniem. Brak stanowiska ustawodawcy w określonej kwestii musi być interpretowany jako nieudzielenie w danym zakresie kompetencji normodawczej.
58. Istnieje zatem funkcjonalny związek pomiędzy ustawą a wydawanym z jej upoważnienia aktem wykonawczym. Oba te akty tworzą bowiem pewną całość „zaprogramowaną" przez ustawodawcę, decydującego o podziale regulowanej materii pomiędzy nimi. Z tego też względu zakres swobody autora rozporządzenia wyznaczony jest pozytywnie (przez ustawowe wskazanie zakresu spraw przekazanych do unormowania) oraz negatywnie (przez wymaganie braku niezgodności z wszystkimi normami hierarchicznie wyższymi). Zadaniem rozporządzenia jest wykonywanie ustawy, a nie jej uzupełnianie, modyfikacja czy powtarzanie jej postanowień. W konsekwencji akt wykonawczy nie może normować kwestii czy zagadnień nieuregulowanych w ustawie, choćby nawet wydawało się to - z jakiegokolwiek punktu widzenia - celowe lub pożądane ( ... ) wzajemne relacje pomiędzy ustawą a rozporządzeniem oparte są zawsze na założeniu, że akt wykonawczy konkretyzuje przepisy ustawy. Może on być wydany tylko w zakresie określonym w upoważnieniu, w jego granicach i w celu wykonania ustawy w zgodzie z normami konstytucyjnymi, a także z wszystkimi obowiązującymi ustawami. Ustrojodawca - w art. 92 Konstytucji - wyraził wolę pełnego, podmiotowego i przedmiotowego określenia zakresu prawa podustawowego i w tym celu nałożył na ustawodawcę zwykłego obowiązek precyzyjnego i szczegółowego formułowania zakresu delegacji, a na organy upoważnione do wydawania rozporządzeń obowiązek ścisłego wykonywania delegacji. Akt wykonawczy jest tym samym ściśle związany z wolą ustawodawcy, wyrażoną w ustawowej delegacji. Modyfikacja czy też uzupełnianie ustawy w drodze rozporządzenia nie mogą być usprawiedliwiane (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 30.04.2009 r., lJ 2/08, OTK-A 2009, nr 4, poz. 56.) 48. ,,Akt wykonawczy do ustawy nie może w sposób samoistny zmieniać ani modyfikować treści norm zawartych w aktach hierarchicznie wyższych. Trybunał podkreślał, że przepisy rozporządzenia określają warunki do zastosowania norm ustanowionych w samej ustawie i uszczegóławiają je w takim stopniu, w jakim ustawodawca tego nie uczynił ze względu na ich drugorzędne znaczenie. Rozporządzenie nie może (...) uzupełniać ustawy, rozbudowywać przesłanek zrealizowania jakiejś normy prawnej określonej w ustawie lub takich elementów procedury, które nie odpowiadają jej ustawowym założeniom." - tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 16.02.2010 r., P 16/09, OTK-A 2010, nr 2, poz. 12. 49.
59. Przenosząc te uwag na grunt delegacji ustawowej zawartej w art. 41 § l p.u.s.p., należy zauważyć, iż ustawodawca wyraźnie i jednoznacznie wskazał, iż w zakresie upoważnienia Ministra Sprawiedliwości nie mieści się regulacja w drodze rozporządzenia odstępstwa od zasady losowego przydziału spraw, wprowadzania innych zasad ponad zasady ujęte w art. 47a p.u.s.p.. W zakresie delegacji nie mieszczą się również odstępstwa od zasady niezmienności składu orzeczniczego ujętej art. 47b p.u.s.p. – zmiana składu orzeczniczego może nastąpić wyłącznie na podstawie wskazanego przepisu, czy przepisów procedur karnej i cywilnej, pozwalających na wyłączenie sędziego w konkretnej sprawie. Wykroczenie poza zakres delegacji, sprzeczność z art. 41 § l p.u.s.p. stanowi o naruszeniu art. 92 ust l Konstytucji RP.
60. Rozporządzenie zmieniające jednoznacznie wkracza zatem w materię zastrzeżoną dla ustawodawcy i regulowaną w sposób ekskluzywny w ustawie w art. 47a p.u.s.p. i art. 47b p.u.s.p.. Delegacja ustawowa 41 § 1 p.u.s.p. nie może również zawierać upoważnienia dla Ministra Sprawiedliwości do uzupełniania przepisów ustawy ustrojowej, zgodnie bowiem z art. 176 ust. 2 Konstytucji RP ustrój sądów, w tym także tryb przypisywania sędziom obciążenia orzeczniczego, stanowiącego jądro kompetencyjne władzy sądowniczej, określają ustawy. Przywołany przepis Konstytucji stanowi również o regulacji podstaw i trybu wyłączenia sędziego wyłącznie w przepisach procedur cywilnej i karnej na poziomie regulacji ustawowej. Prawodawca konstytucyjny jednoznacznie przesądził zatem, iż przepisy określające tryb ustalania podziału czynności w sądzie, w tym właśnie przydział spraw do orzekania, mogą być regulowane wyłącznie w ustawach. Ujęcie sposobu kształtowania składu sądu w przepisie w akcie rangi podustawowej w zaskarżonym rozporządzeniu zmieniającym stanowi jednoznaczne naruszenie zasady normowanej treścią art. 176 ust. 2 Konstytucji RP i jest zbędne.
61. Niezawisłość sędziowska (art. 178 ust. 1 Konstytucji) nie jest ograniczona jedynie do funkcji orzekania, lecz rozciąga się na wszystkie czynności sądu, które mieszczą się w sprawowaniu przez sędziów swojego urzędu. Zasada niezawisłości odnosi się tym samym do wszystkich działań sędziego związanych z zarządzaniem procesem orzekania oraz działań podejmowanych w związku z orzekaniem, w tym także do podziału czynności - obciążenia pracą orzeczniczą. Sędzia powinien mieć zagwarantowaną swobodę podejmowania decyzji niezależnie od etapu postępowania, na którym jest ona podejmowana (podobnie Trybunał Konstytucji w wyroku z dnia 14 października 2015 r. Kp 1/15). Niewątpliwie w sprawowaniu urzędu sędziego mieści się podział czynności orzeczniczych, kształtowanie składu orzeczniczego wieloosobowego, podporządkowanie się podziałowi, prawo zaskarżenia do Krajowej Rady Sądownictwa; stanowi to element zarządzania procesami sądowymi i może mieć wpływ na realizację rzeczywistego prawa do sądu.
62. Ingerencja władzy wykonawczej – prezesów sądów - nominatów władzy wykonawczej i wskazanych przez nich przewodniczących wydziałów poprzez dowolne wyznaczanie wieloosobowych składów orzeczniczych i odbieranie spraw sędziów w razie powrotu innego sędziego lub przydzielenia do pracy w wydziale nowego sędziego stanowi zatem bezpośrednią ingerencję w zasadę niezawisłości. Podkreślić należy, iż konstrukcja zaskarżonych przepisów rozporządzenia pozwala na przydzielenie do danego wydziału przez prezesa sądu np. na 1/10 etatu sędziego, w tym także w osobie prezesa sądu, który również jest sędzią i w konsekwencji odebranie określonych spraw sędziemu, spraw pozostających w kręgu zainteresowania władz politycznych. Sytuacje odbierania spraw sędziom, odsuwania niewygodnych sędziów od orzekania w określonych kategoriach spraw odnotowywane są zaś w praktyce Krajowej Rady Sądownictwa, która reaguje na te naruszenia, uchylając nieprawidłowe podziały czynności sędziów, kierując przypadki łamania zasad przydziału spraw do postępowań dyscyplinarnych, jak również składając zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.
63. Prawo do sądu. Zgodnie z art. 45 Konstytucji RP każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. W demokratycznym państwie prawa każdemu przysługuje prawo do rozpoznania jego sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd, ustanowiony zgodnie z ustawą, a standard tej niezawisłości i bezstronności sądu, jako element prawa do sądu ustanowionego ustawą, wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 6 ust. 1 EKPC oraz art. 47 KPP musi być rozumiany jako niezawisłość i bezstronność członków składu orzekającego. Niezawisłość jako dbałość o niezależnych sędziów i niezależne sądy uzasadnia się interesem ogółu społeczeństwa. Ma ona zapewniać stabilność w wykonywaniu funkcji wymiaru sprawiedliwości bez względu na zmiany, jakie mogą zachodzić w organach władzy ustawodawczej i wykonawczej.
64. Konstytucyjne prawo do sądu obejmuje prawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy. Ustrój ten obejmuje: niezależność sądów, niezawisłość sędziów oraz ich bezstronność. Niezależność oznacza brak wpływu organów władzy wykonawczej i ustawodawczej na proces orzekania, niezawisłość dotyczy zarówno aspektu wewnętrznego (własne poczucie sędziego, że kieruje się on wyłącznie prawem oraz własnym sumieniem), jak i zewnętrznego (stworzenie warunków orzekania, w których zewnętrzny obserwator ma przekonanie o niezawisłości i bezstronności sędziego). Niezawisłość oznacza też samodzielność sędziego oraz wykluczenie tzw. sędziego dyspozycyjnego. Niezależność sądów wymaga ustawowych gwarancji kreujących zasady kształtowania składu sądu. Brak realizacji tych elementów oznacza naruszenie prawa do sądu (TK – SK 7/06). „
65. Krajowa Rada Sądownictwa podziela stanowisko wyrażone przez Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 maja 2024 r., sygn.. U 1/24, iż: „sąd właściwy, to sąd ukształtowany (ustanowiony) na podstawie przepisów ustawy. Przez sąd ustanowiony ustawą należy również rozumieć określenie zasad przydziału spraw w drodze ustawy. Określenie składu sądu przez przepis aktu normatywnego rangi rozporządzenia, niejako ukrycie wpływu władzy wykonawczej na kształt sądu w przepisach pozornie regulujących kwestie techniczne (…) stanowi o sądzie niewłaściwym w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji.”
66. Zasady niezmienności składu orzeczniczego oraz losowego przydziału spraw stanowią zasady gwarancyjne prawidłowego ukształtowania sądu (składu orzeczniczego) bez ingerencji czynników zewnętrznych, w tym nade wszystko władzy politycznej zainteresowanej kierunkiem rozstrzygnięcia określonych spraw. Z punktu widzenia obywatela nawet odstępstwo od tych zasad w oparciu o regulację ustawową może zagrażać realizacji prawa do sądu i skłaniać go do wykorzystania mechanizmu wyłączenia sędziego przewidzianego w procedurach karnej i cywilnej. Odstępstwo od tych gwarancyjnych zasad na poziomie rozporządzenia stanowi zaś o rażącym naruszeniu prawa do sądu prawidłowo ukształtowanego w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji.
67. Rada podkreśla, iż przedłożony jej do zaopiniowania projekt rozporządzenia przewidywał odstępstwo od zasady losowego przydziału sprawy, co samo stanowiło już naruszenia prawa do sądu. Rozporządzenie nie usunęło tego naruszenia, przeciwnie pogłębiło stan sprzeczności z normą konstytucyjną – w oparciu o przepis §50 ust. 1a Regulaminu ustalenie składu orzeczniczego wieloosobowego ma następować nie w zgodzie z regułą ustawową, nie w oparciu o zasady wskazane w rozporządzeniu, a w oparciu o arbitralne reguły określone przez prezesa sądu. W konsekwencji to prezes sądu w drodze zarządzenia ma stanowić prawo dla stron postępowania sądowego – prawo w zakresie kształtowania składu sądu. W katalogu dotychczasowych naruszeń Konstytucji przez akty normatywne wydawane przez władzę ustawodawczą i wykonawczą, a nawet przez sądy uzurpujące sobie prawo do kreacji prawa, brak jest określenia by oddać tak rażącą niezgodność z normą konstytucyjną.

IV. Uzasadnienie wniosku o zabezpieczenie

68. W postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, w tym przywołane przepisy dotyczące zabezpieczenia roszczeń. Krajowa Rada Sądownictwa jako wnioskodawca uprawniona jest do złożenia wniosku o zabezpieczenie (art. 732 k.p.c.). Przepis procedury cywilnej - art. 7301 § 1 i 2 w zw. z art. 732 i art. 755 § 1 k.p.c., dotyczące zabezpieczenia na podstawie przywołanego odesłania znajdują zastosowanie do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Uprawnienie do zastosowania zabezpieczenia przez Trybunał Konstytucyjny stanowi utrwaloną linię orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego, m.in. postanowieniem z 30 listopada 2015 r. w sprawie o sygn. akt K 34/15 Trybunał stwierdził dopuszczalność zabezpieczenia w sprawach na wniosek grupy posłów, czy w sprawach inicjowanych skargami konstytucyjnymi. W sprawach inicjowanych przez Krajową Radę Sądownictwa, Trybunał Konstytucyjny również orzekał zabezpieczenie na okres trwania postępowania np. w sprawie o sygn. K 16/24, czy w sprawie K 2/24 postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2024 r.
69. Krajowa Rada Sądownictwa w pełni podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu przywołanego postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 24 kwietnia 2024 r. w sprawie K 2/24, iż w postępowaniu przed Trybunałem „w zakresie nieuregulowanych w ustawie o organizacji TK stosuje się odpowiednio przepisy ustawy” - Kodeks postępowania cywilnego, „a więc również te przewidujące możliwość udzielenia zabezpieczenia (…) możliwość wydawania postanowień tymczasowych w postępowaniu zainicjowanym skargą konstytucyjną (…) nie wyłącza możliwości wydawania postanowień zabezpieczających w innych postępowaniach”. „Postanowienie zabezpieczające wydane przez Trybunał może być skierowane do podmiotów niebędących uczestnikami postępowania przed Trybunałem”.
70. Konieczność wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego wynikła z faktu, iż wyznaczenie składów orzekających z pominięciem zasady losowości będzie prowadzić do naruszenia prawa do sądu, paraliżu postępowań, czy do konieczności wznawiania postępowań zakończonych w wyniku doboru sędziów do orzekania przez władzę polityczną i nominowanych przez nich prezesów sądów. Podkreślenia wymaga, iż również stojący na straży Konstytucji Prezydent RP (art. 126 ust. 2 Konstytucji) wezwał sędziów do niepodporządkowania się rozporządzeniu.
71. Pozornie alternatywą do wystąpienia z wnioskiem do zabezpieczenie przez Krajową Radę Sądownictwa jest zawieszanie postępowań przez sądy występujące do Trybunału Konstytucyjnego w trybie art. 193 Konstytucji RP z pytaniem prawnym dotyczącym wyznaczania składu orzeczniczego, czy też odebrania spraw sędziom na podstawie zaskarżonego rozporządzenia. Z uwagi na skalę naruszeń, ilość spraw sądowych, w których może dojść do nieprawidłowego ukształtowania składu orzeczniczego – nie jest technicznie możliwe dokonanie zabezpieczeń w sprawach indywidualnych przez Trybunał Konstytucyjny. Nadto jedynie zabezpieczenie uniwersalne na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa pozwoli na zachowanie praw stron toczących się postępowań zgodnie z zasadą prawa do sądu wyrażoną w art. 45 ust.1 Konstytucji.
72. W tych okolicznościach wysoce uprawdopodobnione jest, iż samo wydanie orzeczenia merytorycznego przez Trybunał Konstytucyjny może nie wystarczyć do urzeczywistnienia zasad, praw i wolności wynikających z Konstytucji. Brak udzielenia zabezpieczenia nie tylko poważnie utrudniłoby wykonanie orzeczenia merytorycznego, ale uniemożliwiłoby niezakłócone funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, a nade wszystko realizację prawa do sądu obywateli.
73. Odpowiednio stosowany art. 755 § 1 k.p.c. daje Trybunałowi Konstytucyjnemu kompetencje do zabezpieczenia wniosku w taki sposób, "jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni". Ponadto w zaistniałej sytuacji spełniony został warunek udzielenia zabezpieczenia, określony w art. 7301 § 2 5 k.p.c. tzn. "brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia", w sytuacji, w której wprowadzone rozporządzeniem zmiany w sposobie wyznaczania składów orzeczniczych będą prowadziły do blokowania postępowań sądowych, do nieważności orzeczeń jedynie zabezpieczenie umożliwi na niezakłóconą realizację prawa do sądu.
74. Wnioskowany sposób zabezpieczenia jest stosowny do opisanych okoliczności, pozwoli na utrzymanie stanu dotychczasowego pozwalającego na wykonywanie obowiązków orzeczniczych przez sędziów. Konieczne jest skierowanie zabezpieczenia również do powołanych przez Ministra Sprawiedliwości prezesów sądów i osób pełniących funkcję prezesów w miejsca zajęte przez legalnych prezesów sądów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 października 2024 r. sygn. K 2/24), wymienieni urzędnicy nie poczuwają się bowiem do wykonywania orzeczeń Trybunału, powołując się na fakt, iż orzeczenia ich nie dotyczą. Zabezpieczenie w tej formule pozbawi ich poczucia bezkarności. Nadto proponowane zabezpieczenie jest ograniczone, nie ingeruje w stosowanie pozostałych przepisów wprowadzanych przez zaskarżone rozporządzenie.

V. Konkluzja

75. W świetle wszystkich powyższych argumentów, Krajowa Rada Sądownictwa wnosi o stwierdzenie, że kwestionowane przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 września 2025 r. zmieniającego rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 1325) są w całości niezgodne z przywołanymi wzorcami konstytucyjnymi z uwagi na sposób w jaki przeprowadzono proces legislacyjny i wykroczenie poza zakres delegacji ustawowej. W konsekwencji Rada wnosi o usunięcie zaskarżonego aktu prawnego z polskiego systemu prawa.