Krajowa Rada Sądownictwa jako konstytucyjny organ Państwa Polskiego wyraża stanowczy sprzeciw wobec wypowiedzi polityków, przedstawicieli organów Unii Europejskiej, podważających konstytucyjne organy Państwa Polskiego, kwestionujących niezależność i niezawisłość sędziów oraz niezależność Krajowej Rady Sądownictwa. Komisarz ds. sprawiedliwości UE Didier Reynders podczas debaty w PE 31 maja 2023 r. wygłosił kilka tez o funkcjonowaniu Krajowej Rady Sądownictwa oraz powoływaniu sędziów w Polsce. Tezy te nie znajdują oparcia w Traktacie o Unii Europejskiej (TUE).
Komisarz zarzuca Radzie brak niezależności względem władzy wykonawczej i ustawodawczej ignorując art. 186-187 Konstytucji RP, które ustanawiają KRS jako odrębny od innych władz konstytucyjny, samodzielny organ strzegący niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Komisarz przekraczając swoje kompetencje negatywnie ocenił uchwały Rady, bez wskazania chociażby jednego przykładu. Z kontekstu tego wystąpienia wynika, że miał na myśli uchwały przedstawiające Prezydentowi RP kandydatów do Sądu Najwyższego, gdyż w następnym zdaniu komisarz Reynders wyraził wątpliwości co do spełniania przez sędziów SN wymogu niezawisłości, mającego rzekomo wynikać z art. 19 TUE.
„Niezawisłości” od sędziów Sądu Najwyższego i wszystkich innych sędziów wymaga art. 178 Konstytucji RP, a art. 178-181 wprowadzają gwarancje dla zachowania niezawisłości, przede wszystkim nieusuwalność ze stanowiska. Natomiast art. 19 TUE w odniesieniu do systemów prawnych państw członkowskich UE wymaga jedynie ustanowienie w prawach krajowych środków zaskarżenia niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych prawem Unii. Wyprowadzanie z tego przepisu prawa Komisji Europejskiej do oceniania składu Sądu Najwyższego, a w konsekwencji zapewne także wpływania na proces powołania sędziów do SN, rażąco narusza art. 4 i 5 TUE.
Krajowa Rada Sądownictwa podkreśla, iż każdy organ władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej zobowiązany jest do wykonywania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego mających moc powszechnie obowiązującą i ostatecznych (art. 190 ust. 1 Konstytucji). Trybunał Konstytucyjny jednoznacznie wyrokiem z dnia 7 października 2021 r., sygn. K 3/21, orzekł, iż wyprowadzenie z art. 19 ust. 1 akapit drugi oraz art. 2 TUE kompetencji UE do tworzenia norm regulujących ustrój sądownictwa państwa członkowskiego, w szczególności norm przyzwalających lub upoważniających do pomijania Konstytucji i krajowego ustawodawstwa, orzekania na podstawie przepisów nieobowiązujących oraz przyznawania UE nowych kompetencji, jest działaniem ultra vires, arbitralnym, naruszającym zasady subsydiarności i proporcjonalności, wkraczającym nadmiernie w polską tożsamość konstytucyjną.
Krajowa Rada Sądownictwa podkreśla, że powołanie sędziego krajowego należy do materii konstytucyjnej Państw Członkowskich, ponieważ dotyczy kluczowego dla każdego Państwa zagadnienia kreacji i obsady jego konstytucyjnych organów. Powołanie sędziego jest prerogatywą Prezydenta RP, co potwierdził Trybunał Konstytucyjny [ K 18/09, K 8/17, P 22/19, P 13/19] i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. [ C 585/18, C 624/18 i C 625/18, pkt 135, pkt 143; C 508/19, pkt 81; C 824/18, pkt 128].
Publiczna wypowiedź, że Krajowa Rady Sądownictwa ma "jak najpilniej dokonać poprawek swoich decyzji" jest nieuprawnioną formą politycznego nacisku. Rada jest organem niezależnym i nie zamierza podejmować decyzji (np. o wyborze sędziów do SN) zgodnie z oczekiwaniami i interesami polityków. Wypowiedzi i oceny formułowane przez politycznych przedstawicieli instytucji unijnych godzą w niezawisłość sędziów i niezależność sądów oraz wartości, na których opiera się Unia Europejska.
Wykonując określony w art. 186 ust. 1 Konstytucji RP obowiązek strzeżenia niezależności sądów polskich i niezawisłości ich sędziów Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa zwraca się do:
1) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jako organu czuwającego nad przestrzeganiem Konstytucji i stojącego na straży suwerenności Rzeczypospolitej Polskiej (art. 126 ust. 2 Konstytucji) oraz współodpowiedzialnego za politykę zagraniczną (art. 133 ust. 3 Konstytucji),
2) Rady Ministrów jako organu prowadzącego politykę zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej (art. 146 ust. 1 Konstytucji) do podjęcia działań przewidzianych prawem polskim i międzynarodowym, koniecznych do ochrony suwerenności Rzeczypospolitej Polskiej w obszarze organizacji wymiaru sprawiedliwości oraz powoływania na stanowiska sędziów. Jest to konieczne zwłaszcza dla uniknięcia zagrożeń dla niezawisłości sędziów, płynących z prób kwestionowania legalności ich powoływania i pełnienia służby sędziowskiej, a także dla zagwarantowania niezależności sądów
w sprawowaniu przez nie wymiaru sprawiedliwości.
Wiceprzewodniczący
Krajowej Rady Sądownictwa
sędzia Rafał Puchalski